Arnhems Buiten is een voormalig landgoed waar in 1930 de toen net opgerichte KEMA neerstreek. Zij houden zich tot op de dag van vandaag bezig met het testen van elektrische apparatuur, van klein tot heel groot. Ze bouwden op het terrein laboratoria om de test uit te voeren, maar ook kantoren en een voorlichtingscentrum. Totaal werd slechts 10% van het grondoppervlak bebouwd waardoor de parkachtige omgeving behouden bleef. Tot op de dag van vandaag valt de samenhang tussen de gebouwen op; architectonisch vormen ze één geheel. Enige uitzondering is het nieuwe, maar inmiddels voormalige, hoofdkantoor van de KEMA aan het begin van het terrein en het nieuwe hoofdkantoor van TenneT dat juist een beetje verscholen in de noordwesthoek staat.

In vroeger tijd was het hele gebied alleen toegankelijk voor werknemers en bezoekers van de KEMA, inmiddels is het toegankelijk voor iedereen. Daardoor is het mogelijk hier een rondwandeling te maken of centraal in een gebouw te gaan lunchen. Hoewel bedrijfs- en kantoorparken bepaald geen zeldzaamheid zijn in Nederland, blijft dit een bijzondere locatie en een bezoek en rondwandeling waard, zeker als je enige interesse hebt in architectuur uit de jaren 30.

Locatie/bereikbaarheid

Arnhems Buiten is een terrein aan de westzijde van Arnhem, langs de N225. Je kunt er met de trolleybus en met de auto komen, parkeren kan op het terrein zelf.

Geschikt voor

Enige interesse in (bedrijfs)architectuur uit de jaren 30 van de vorige eeuw maakt deze wandeling wel zo interessant. Ga je alleen voor het parkachtige gedeelte, dan is het wel wat mager en zijn er vast fraaiere parken te vinden.

Oordeel

Het bijzondere aan dit terrein is dat het een bedrijfslocatie is in een parkachtige omgeving. Als je het vergelijkt met andere, ook recente, bedrijfsparken dan is juist bij die “parken” helemaal geen sprake van een park maar doorgaans een tamelijk saaie tot zelfs afschuwelijke mengeling van gebouwen en straten.

Wat ga je doen?

In de jaren dertig streek KEMA neer op dit voormalig landgoed. Zij hielden en houden zich bezig met het testen van elektrisch materieel op betrouwbaarheid, duurzaamheid en ontploffingsgevaar. Dat kan gaan om gigantische transformatoren, maar ook om kleinere elektrische apparatuur. In de omgeving werden daarom met regelmaat grote knallen gehoord, als een apparaat tot het uiterste of daarboven werd getest.

Vanaf 1932 werd het kortsluitingscomplex, het zogenaamde Zoetenlaboratorium, gebouwd. Hier werd het elektronisch materiaal getest. Vanuit een commandogebouw kon men op veilige afstand de tests volgen. Nog steeds ziet dit gedeelte er imposant uit. De witte binnenwanden van de gebouwen werden overigens na elke test opnieuw geschilderd; zo kon de ontploffing nog beter worden geanalyseerd. In de ondergrondse bunker konden mensen via kleine glazen ramen de test volgen, maar er werd ook wel gebruik gemaakt van camera’s.

Op de rest van het terrein bouwde de KEMA kantoren, werkplaatsen, loodsen en een voorlichtingsgebouw. Ook een eigen spooraftakking om materiaal aan- en af te kunnen voeren ontbrak niet. De stijl van de gebouwen is een mengeling van de architectonische tuinstijl en de functionalistische stijl. Om het tot een geheel te maken werd in die tijd de oude villa en het koetshuis van landgoed Den Brink afgebroken. In 1938 was het klaar en werd het door prins Bernhard feestelijk geopend.

Na de oorlog, waarin de gebouwen beschadigd raakten en veel kennis letterlijk de deur uit was verdwenen en opnieuw moest worden opgebouwd, krabbelde de KEMA weer op. Naast alle testwerkzaamheden werd op het terrein voorlichting en onderwijs gegeven aan schoolklassen en huisvrouwen. In het laatste deel van de 20e eeuw werden voor het eerst ook andere bedrijven op het terrein toegelaten. Ondertussen breidde de KEMA uit naar een twintigtal landen en werden meer gebouwen in de omgeving van het bedrijvenpark in gebruik genomen.

Het eerste deel van de 21e eeuw betekende de grootste omwenteling in het bedrijvenpark; KEMA verhuisde meer naar het zuiden en werd in 2011 overgenomen door DNV. Veel gebouwen kwamen leeg te staan en tot op de dag van vandaag is er nog ruimte voor nieuwe bedrijvigheid. Toch zijn er al een aantal nieuwe bedrijven neergestreken, veelal met een link naar de energiesector zoals Tennet en bedrijven die zich bezighouden met elektrificatie van wagenparken en oplaadmogelijkheden. Wellicht een buitenbeentje hier is SLAK ateliers, waarin voor jonge kunstenaars werkruimten ter beschikking staan. Het is in principe van tijdelijke aard, dus wie weet wat er in de toekomst nog zal veranderen in de bedrijvigheid op dit terrein. 

Achterop het terrein verschijnen opeens hekwerken en camera’s. Het heeft te maken met de oude, en nieuwe werkzaamheden die hier worden uitgevoerd. Bedrijven DNV en met name NRG doen aan nucleair onderzoek en maken daarbij gebruik van de deels ondergrondse bunker die hier al door de KEMA was gebouwd. Wandel je tot slot weer naar voren, dan zie je een van de nieuwere gebouwen die je waarschijnlijk ook al had gespot toen je het terrein opreed of liep. Het is het voormalige hoofdkantoor van de KEMA, gebouwd 1993-1996 en bestaat eigenlijk uit twee boven elkaar liggende gebouwen waar je via glas vrijwel geheel tussendoor kunt kijken. Hoewel dus een stuk recenter dan de andere gebouwen op dit terrein, zeker een aanwinst.

Omdat het terrein slechts voor 10% is bebouwd zijn er genoeg plannen voor nieuwbouw: nog meer bedrijfsgebouwen of uitgebreide woningbouw. Tot op heden is het terrein dit echter bespaard gebleven en wellicht is dat nog het beste plan. Niet omdat “vroeger alles beter was” maar omdat dit terrein zo’n zeldzaamheid is in Nederland.

Handige tips

Achter Arnhems Buiten wordt het terrein begrenst door de spoorlijn Arnhem-Nijmegen. Er ligt daar een brug over, het betreft de Brinkweg. Vanaf deze brug heb je mooi zicht op de achterkant van een van de gebouwen op het terrein.

De gebouwen en hun setting zijn bepaald fotogeniek. Vergeet de camera dus niet.

Kritische noot

Rondwandelen is hier geen probleem, maar je krijgt waarschijnlijk grote aandrang in de gebouwen ook even binnen te kijken. Helaas…dat zit er doorgaans niet in. Sommige gebouwen zijn zelfs met hekken en camera’s tot ware vestingen getransformeerd, en bij de andere is de bedrijvigheid dusdanig dat ze je liever zien gaan dan komen.

Prijs

Rondwandelen op Arnhems Buiten is helemaal gratis. Ga je daar uit lunchen of koffiedrinken, dan wordt het alsnog een niet-gratis uitje maar het is het ook dan naar hoogste waarschijnlijkheid elke euro waard.

Lengte bezoek

Heel groot is het parkachtige terrein niet, maar als je de architectonisch interessante gebouwen een beetje aandacht wil geven ben je hier zo een uurtje zoet. Met een gids is de rondleiding al snel 1,5 uur en dat geeft wel een indicatie dat er genoeg interessants aan dit terrein kleeft.

Horeca / overnachtingsmogelijkheden

Je kunt op het terrein in een van de gebouwen doordeweeks terecht voor een lunch en op woensdagen ook voor een diner. Overnachten zit her hier niet in, maar dat zou in Arnhem en omgeving verder geen groot struikelblok moeten zijn.

Praktische info/openingstijden

Je kunt op Arnhems Buiten het hele jaar door terecht voor een wandeling. Het is wel een bedrijventerrein dus op werkdagen is het er veel drukker dan in het weekend. Veel, zeker plaatselijke bewoners, kennen dit terrein nog als het KEMA-terrein dat in vroeger tijd niet vrij toegankelijk was. Dat is dus nu wel het geval…

Meer…

Nog meer wandelen? Klik hier

———————————————————
© IsDitLeuk.nl
V2021-1
Laatste update: 1 november 2021