St. Plechelmusbasiliek – Oldenzaal

De St. Plechelmusbasiliek staat al een 800 jaar midden in het centrum van Oldenzaal. Het is daarmee een heel oude kerk, en sinds 1949 is het een basiliek. De kerk is nog steeds in gebruik, tegenwoordig weer voor katholieke diensten. In de loop der eeuwen is de kerk ook lange tijd in protestantse handen geweest.

Locatie/bereikbaarheid

De St. Plechelmusbasiliek en de bijbehorende toren staat niet te missen precies in het centrum van Oldenzaal. Rondom het centrum is parkeren niet bepaald een grote opgave. Het treinstation ligt een klein stukje ten zuiden van Oldenzaal en met een minuut of 10 loop je dan alsnog het oude centrum binnen.

Sint Plechelmusplein 10
7571 EG Oldenzaal
https://www.plechelmusbasiliek.nl/

Geschikt voor

Volwassenen met enige belangstelling voor religie en historie. Kleinere kinderen zullen ook onder de indruk zijn. Laat ze een kaarsje opsteken en ze zijn helemaal blij.

Oordeel

Kerken zijn er genoeg, ook in deze omgeving. Maar een kerk met zo’n lange historie, die je ook nog uitgebreid kunt bezoeken, daar zijn er niet veel van. Sommige onderdelen, zoals het glas-in-lood zijn wat minder spectaculair. Bij elkaar krijgt het bezoek een 7.

Wat ga je doen?

Eigenlijk begint een bezoek aan deze kerk al buiten. Op het plein rondom de kerk zal opvallen dat de klinkers kleine kruizen bevatten. Je loopt hier dan ook over een oud kerkhof waar ongeveer 1000 jaar lang, tot aan 1829, doden werden begraven. Totaal gaat het om een niet gering aantal: ongeveer 30.000 personen.

Tijdens de vernieuwing van het plein in 2011/2013 zijn opgravingen gedaan waarbij aan de hand van DNA in enkele gevallen een match konden worden gemaakt met huidige bewoners van Oldenzaal. In het plein zijn overigens ook metalen plaatjes te vinden met kleine afbeeldingen van de kerk. Dit geeft de grens aan van het gebied waar in vroeger tijd het kerkelijk recht gold, en het gebied erbuiten waar het wereldlijk recht van toepassing was. Het is een beetje vergelijkbaar met de huidige ambassades in Den Haag die feitelijk een stukje buitenland op Nederlands grondgebied zijn.

De term basiliek wordt toegekend aan “gewone” kerken die al zeer oud zijn, bijzonder fraai of een grote omvang hebben. Ze moeten ook actief als kerk worden gebruikt. In 1949 is deze kerk een basiliek geworden. In de omgeving zijn in Raalte, Hengelo en Zwolle ook basilieken te vinden. De St. Plechelmusbasiliek is vooral heel oud, en dat is gelukkig ook nog te zien. Het oudste gedeelte stamt uit rond 1200 en is Romaans; kleine ramen en heel dikke muren. Bij de toren zijn ze zelfs 2.6 meter dik, waardoor de buitenkant veel groter oogt dan de binnenkant.

De kerk is afwisselend in katholieke en protestantse handen geweest. De laatste wisseling was in de Franse tijd (rond 1800), waarbij de kerk in handen van de katholieken is gekomen en voor de (weinige) protestanten een nieuwe kerk is gebouwd. Deze is inmiddels vervangen door de sobere Hofkerk. De toren is in die tijd overgedragen aan de gemeente. Vandaar dat binnen tussen kerk en toren een doorgang is, iets wat meer oude kerken terug is te vinden.

In de kerk is het het handigst een rondje te lopen waarbij achterin een spreekstoel uit ongeveer 1700 en een doopvont zijn te vinden. Naast de verder gebruikelijke beelden is voorin het borstbeeld van St. Plechelmus, waarnaar de kerk is vernoemd, te zien. Links voorin is via een kleine doorgang de schatkamer te vinden. Verwacht geen heel grote schatten, maar het is de omweg zeker waard.

Buiten kan dan nog een blik worden geworpen op de in de muur van de kerk gemetselde kanonskogel uit 1626 en een zonnewijzer. Ook op het plein zijn de oude stadspomp en het beeld van Plechelmus te vinden. Deze zendeling kwam in de 8e eeuw naar deze streek om het geloof te verkondigen. Het beeld stamt overigens uit 1955.

Absoluut doen – Aanraders – Ook leuk

De kerk is de moeite waard, maar de torenbeklimming is eigenlijk het meest interessant. Het uitzicht over Oldenzaal en het omliggende landschap is bij goed weer fraai en onderweg naar boven zie je onder andere ook het carillon.

Laat maar zitten

Mis je de kogel die aan de zuidzijde in de muur van de basiliek is gemetseld, dan kun je alsnog rustig sterven. Met andere woorden; dit is niet iets wat je gezien moet hebben in je leven. Datzelfde geldt voor de zonnewijzer die daar vlakbij in een steen zit. Het verhaal achter de zonnewijzer is wel aardig: tot 1909 had in Nederland elke stad zijn eigen tijd en met behulp van zonnewijzers werd die tijd zo goed en zo kwaad als dat kon bijgehouden. Maar dit exemplaar is zo vervaagd dat het niet erg tot de verbeelding spreekt.

Handige tips

De kerk bezichtigen kan op eigen houtje maar bij de ingang kun je van een vrijwilliger een kaart krijgen waarop meer informatie is te vinden. In de kerk zijn een aantal objecten genummerd waardoor het geen zoekplaatje wordt. Het is redelijk compacte tekst en het lezen zeker waard.

Kritische noot

Het glas in lood in de basiliek is, zeker bij het priesterkoor, niet iets om over naar huis te schrijven, noch per ansichtkaart, noch per e-mail of WhatsApp.

Prijs

De entree van de basiliek is gratis, een vrije gift wordt op prijs gesteld.

Lengte bezoek

Met enige snelheid is de kerk in een half uur te bezichtigen, je kunt er ook een uur over doen. De torenbeklimming kan alleen onder begeleiding van een gids en duurt ongeveer een uur en een kwartier.

Horeca / overnachtingsmogelijkheden

Horeca is in de kerk niet aanwezig maar in het centrum van Oldenzaal, waar je hier bent, is genoeg te vinden.

Praktische info/openingstijden

De basiliek is in het voor- en naseizoen (april-mei en september-oktober) open van 13:00 tot 16:00, op zondag gesloten. In het hoogseizoen (juni-augustus) zijn de openingstijden op zondag en maandag 13:30 – 16:30, op de andere dagen van de week van 10:30 – 16:30.

Nog meer kerken

Meer kerken bezoeken? Klik hier

IsDitLeuk.nl