Het Nederlands Openluchtmuseum is een museum bestaande uit een groot park met meer dan 100 gebouwen afkomstig uit heel Nederland. Ze geven een heel aardig beeld van Nederland van enige eeuwen geleden tot op bijna heden. Veel gebouwen zijn te bezoeken en vrijwilligers die je binnen tegenkomt brengen in verhalen en anekdotes het verleden tot leven. Naast gewone woonhuizen en boerderijen zijn er bijvoorbeeld ook een smederij, Chinees restaurant, radmakerij, drukkerij, bierbrouwerij, zuivelfabriek etc. te vinden die zoveel mogelijk in werking kunnen worden bekeken.

Het Openluchtmuseum biedt daarnaast onderdak aan de Canon van Nederland; de 50 dingen uit de Nederlandse geschiedenis die je “eigenlijk wel zou moeten weten”. Dit gedeelte van het museum is ondergebracht in een grote overdekte hal en is eigentijds vormgegeven met veel bewegend beeld en interactie. Kinderen zijn er maar wat blij mee. Al met al is dit museum er eentje in de categorie “om-in-je-leven-zeker-eens-te-doen” en een straf is dat bepaald niet.

Locatie/bereikbaarheid

Het Nederlands Openluchtmuseum ligt aan de noordzijde van Arnhem, naast Burgers’ Zoo. Het wordt op de borden al vanaf de snelweg aangegeven en met de trolleybus kun je vanaf het treinstation van Arnhem tot voor de deur komen.

Hoeferlaan 4
6816 SG Arnhem
https://www.openluchtmuseum.nl/

Geschikt voor

Dit museum is werkelijk geschikt voor alle leeftijden. Die zie je hier dan ook, hoewel er wellicht van tieners en twintigers een ondervertegenwoordiging is. Natuurlijk zal van de vele objecten het een meer aanspreken dan het ander. De Canon van Nederland, op een moderne manier vormgegeven met veel video en interactieve spelletjes, is meer iets voor opgroeiende kinderen dan voor oudere volwassenen. Bij elkaar is het kortom een uitje waar je met een gerust hart naar toe kunt gaan.

Oordeel

Het Openluchtmuseum heeft aan de ene kant een goed getroffen naam omdat het inderdaad een groot park betreft waarin je rondloopt. Echter, de werkelijke belevenissen zijn juist in de gebouwen te vinden. Daar vind je bijzondere interieurs maar vooral foto’s, film en vele vrijwilligers die het verleden tot leven wekken. Die laatsten maken zeker het verschil; in plaats van een “kijk”-museum wordt het zo een ervaring. Al met al krijgt dit museum blijkens het jaarverslag een 8,5 als rapportcijfer, en dat is verdiend.

Wat ga je doen?

Het hele museumterrein is opgedeeld in verschillende gebieden te weten Erven, Dorp, Platteland, Tuinen, Lint en Landgoed. Heb je de plattegrond in handen en ben je hier voor het eerst, dan is een blik daarop vooraf en bedenken wat je graag wilt doen een aan te raden idee. Zomaar gaan ronddwalen zorgt ervoor dat je waarschijnlijk sommige plekken meermalen aandoet en aan het eind wellicht juist dingen hebt gemist die je wel graag had willen zien. Enig houvast geeft de hoofdweg die vanaf de entree rechtuit tot achteraan het terrein loopt.

Hierna worden per onderdeel de highlights genoemd, omdat een volledige beschrijving een gigantisch epistel zouden opleveren.

Erven

Op het onderdeel erven zijn een aantal boerderijen uit heel het land samengebracht. Om te kunnen laten zien hoe zo’n boerderij nu eigenlijk is gebouwd, is er van een alleen het skelet te zien. Het gebinte met alle houten verbindingen maken best indruk, en dan te bedenken dat er nog heel wat van dergelijke boerderijen in Nederland staan. Van iets recenter datum is een dubbele woonboerderij die in het westen van Nederland moest wijken voor de aanleg van een spoorlijn. Hij is ter plekke in stukken gezaagd en in het Openluchtmuseum weer opgebouwd, met een interieur dat sommige mensen nog wel uit eigen herinnering zullen herkennen zoals de huiveringwekkende zitkuil.

Daarnaast is er hier een radmakerij te vinden, maar ook een stacaravan en een Molukse barak. In die laatste wordt beeldend de komst van de Molukkers in de jaren 50 en de jaren daarna verteld. Een bijzonder en wellicht minder aangenaam stukje vaderlandse geschiedenis, maar beslist interessant.

Dorp

Het Dorp is het dichtst bebouwde deel van het hele terrein. Aan de zuidzijde staan twee molens en stolpboerderij, maar ga je de ophaalbrug over dan kom je onder andere langs een schokkend herkenbaar Chinees restaurant waarvan er in de toptijd, nog niet zo lang geleden, enkele honderden in Nederland waren. Aan de overkant kun je dan in een, iets minder in Nederland voorkomende, Italiaanse ijssalon een ijsje halen. Of even verderop poffertjes, patat of lekkernijen bij de bakkerswinkel. Behalve de eterij hier kun je ook binnenlopen bij een vissershuisje en over een scheepswerf wandelen. Iets verderop is nog een papiermakerij, smederij en wasserij. Bedrijvigheid genoeg hier dus!

Helemaal aan de noordwestzijde van het dorp kun je een bezoek brengen aan Van Gendt en Loos, het bedrijf dat eeuwenlang niet alleen pakketjes rondbracht maar ook een diligencedienst over heel Europa had. Je kunt in het gebouw in de koets stappen en een behoorlijk realistisch ritje maken. Aan de overzijde van de tramrails staat de remise van de tram die over het terrein rijdt. Deze remise is een replica van het gebouw dat tot 1944 in Arnhem stond, nu op 1/6 van de oorspronkelijke grootte. Behalve in de remise binnenlopen en onder andere eens een kijkje nemen onder een tram is een ritje met de tram over het terrein een aanrader. Je kunt op meerdere plaatsen in- en uitstappen, onder andere natuurlijk hier.

Platteland

Het onderdeel Platteland is vanuit de entree van het museum gezien het meest veraf gelegen onderdeel. Het heeft wel iets van de sfeer van het onderdeel Erven; ook hier zijn verschillende boerderijen te vinden. Onder andere worden hier soms voorstellingen gegeven en tentoonstellingen georganiseerd zoals de emigratie van meer dan 400.000 Nederlanders naar Canada en Australië in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw. Dat niet iedereen in een riante boerderij woonde is te zien aan de armzalige plaggenhut en de landarbeiderswoning, bepaald niet al te groot.

Ook hier staan weer een paar molens waarvan de Tjasker wellicht een model is dat je nog niet eerder hebt gezien; deze komt vooral in Friesland voor (maar ook daar niet veel meer). Buitenbeentje hier is een Jaknikker waarmee in vroeger tijd vooral in de omgeving van Schoonebeek olie werd gewonnen. Volgens de beschrijving komt deze uit Rotterdam waar ook een olieveld was.

Meest interessant onderdeel is de Zuivelfabriek Freia die in 1879 in het Friese Veenwouden werd geopend. De hele machinerie werkte op stoom en vandaag de dag hoor je nog regelmatig het gefluit van de stoommachine over het terrein. In 1991, twintig jaar na sluiting van de fabriek, is het oudste gedeelte ervan verhuisd naar het Openluchtmuseum en je kunt hier letterlijk tussen het oorspronkelijke productieproces doorlopen. Heel leuk zijn de originele filmbeelden uit de fabriek die hier worden getoond.

Tuinen

In het onderdeel Tuinen kun je onder andere, niet heel verbazingwekkend, in een groot ommuurd gedeelte een kruidentuin vinden. Eindeloos veel bordjes geven aan wat er allemaal in de streng geordende bakken staat maar je kunt als je durft ook op je neus afgaan. Vlakbij is een kwekerij waar de keurig in model gekapte struiken opvallen en daar weer vlakbij is een bijenstal, grutterij en Hindelooper kamer. Heb je inmiddels reuzetrek gekregen, dan komt dat goed uit want in dit gedeelte is ook een oude Herberg waar je van alles en nog wat voor je neus geschoven kan krijgen.

Lint

Het Lint is een goed getroffen naam voor de straat waaraan een behoorlijke diversiteit aan gebouwen is samengebracht. Het start met een strenge kerk, waarnaast een watersnoodwoning staat die na 1953 door Noorwegen aan een gezin in Zeeland is geschonken. Die gingen er met deze woning bepaald op vooruit… Ook hier zie je weer verschillende boerderijen onderbroken door een brouwerij die echt in werking is. Het bier dat hier wordt gebrouwen is bij de brouwerij zelf, maar ook in de restaurants op het terrein te verkrijgen.

Bijzonder is hier een rijtje van vier arbeiderswoningen die elk een interieur hebben uit een ander tijdperk, eindigend in de jaren 70 van de vorige eeuw. In die laatst gilt het oranje je tegemoet en voor sommige ouderen zal het een schok van herkenning geven. Ook interessant is de expositie in de boerderij uit Budel met het stukje erachter; de dodendraad. Budel ligt namelijk vlakbij de Belgische grens en in de Eerste Wereldoorlog, waarin Belgie door Duitsland was bezet en Nederland neutraal bleef, ontstond grootschalige smokkel en ook deserteurs probeerden de oorlog te ontvluchten richting Nederland. Daarop spanden de Duitsers een 300 km lange draad langs de grens waarop een spanning van 1000V werd gezet. Met heel wat doden tot gevolg. Een tamelijk onbekend stukje Nederlandse geschiedenis wordt hier aansprekend in beeld gebracht.

Even verder langs het Lint vind je een Groene Kruisgebouw waar ook voor sommigen weer een schok van herkenning zijn. In de jaren 60 van de vorige eeuw werd met behulp van een netwerk van dergelijke gebouwen de gezondheidszorg van zuigelingen en kinderen op een hoger plan gebracht. Het doet nog steeds griezelig echt aan. Van een totaal andere orde is aan het eind van het Lint het Indonesisch achtererf. Hoewel het Openluchtmuseum zich vooral concentreert op het Nederlands grondgebied in Europa, van Suriname en het Caraïbisch gebied is hier niets te vinden, is dit toch helemaal geen gekke toevoeging.

Landgoed

Het meest uitgestrekte deel van het hele park is het zogenaamde Landgoed. Hier staan de objecten ver uit elkaar met daartussen wandelpaden en een klein beetje bos. Ook hier ontbreken een paar molens niet. In het verste gedeelte vanaf de entree gezien kun je een bezoek brengen aan een drukkerij en papiermolen, je passeert een Rietveld vakantiehuisje dat nog steeds modern aandoet en dichtbij de ingang vind je zowaar een stukje stad: een oprijzend gebouw is afkomstig uit de Westerstraat in Amsterdam. Meteen daarnaast kom je in de Pottenbakkersgang terecht; een steeg met sloppenpanden waar de Jordaan tot in de jaren 60 van de vorige eeuw geen gebrek aan had.

Canon van Nederland

Ben je nog niet geheel verzadigd, dan is de Canon van Nederland tot slot een bezoekje waard. Je komt er via de hoofdentree en na een trap naar beneden kom je in de grote blob terecht die sinds 2017 voor het Openluchtmuseum staat. Oorspronkelijk zou er een apart museum komen voor de Canon van Nederland, maar na het mislukken van die plannen is het op deze manier samengevoegd en dat is geen slechte keuze. De Canon belicht de 50 grootste en meest belangwekkende items in de Nederlandse geschiedenis. Doel is te laten zien “wat iedereen in elk geval zou moeten weten van de geschiedenis en cultuur van Nederland”. 

De vormgeving is bepaald modern; in merendeels letterlijk flitsende presentaties, met veel bewegend beeld, animaties en interactieve spelelementen wordt elk van de 50 thema’s voor het voetlicht gebracht. Kinderen vinden het in het algemeen erg aantrekkelijk, voor het oudere publiek kan het wellicht iets teveel van het goede zijn. Maar voor hen zijn er wel heel veel andere musea in Nederland die iets rustiger presentatievormen hanteren.

Ben je uitgekeken dan zijn als toetje nog een drietal korte breedbeeld films te zien over het ontstaan van Nederland en de in de loop van de eeuwen sterk veranderende landsgrenzen. Ook daar zit het tempo er flink in maar het is toch wel voor alle leeftijdscategorieën te volgen en enige humor ontbreekt gelukkig ook niet.

Handige tips

Bijzonder in dit museum is dat honden mee naar binnen mogen, al is het dan niet in de objecten en het gebouw waar de Canon van Nederland te zien is.

Misschien wel de belangrijkste tip: kies waar je het meest aandacht aan wil schenken. Je kunt hier niet alles zien en doen op een dag, en door goed te kiezen maak je het voor jezelf een zo leuk en interessant mogelijk uitje.

Kritische noot

In het openluchtmuseum zijn veel gebouwen samengebracht afkomstig uit heel Nederland. Het is wel een verzameling van de laatste paar eeuwen; uit de Middeleeuwen of daarvoor vind je vrijwel niets. Ook is wel opvallend dat er zo weinig “stadse” elementen zijn te vinden in dit museum terwijl toch al eeuwenlang tientallen procenten van de bevolking in Nederland in steden woont. Je vindt hier dus bijvoorbeeld wel een tolhuisje uit Bedum, maar niets uit Utrecht, Leiden, Groningen of Maastricht.

Prijs

Als volwassene betaal je online Euro 19,50 (2021), kinderen van 4 t/m 12 jaar betalen 3 euro minder. Met een museumkaart of kaart van de Vriendenloterij mag je gratis doorlopen. Reken nog wel aan het eind op Euro 7,- voor een uitrijkaart als je met de auto bent gekomen.

Lengte bezoek

Dit museum is dusdanig groot dat om alles te zien en te beleven je meerdere dagen nodig hebt. Heb je die tijd niet, dan is het wel zo verstandig een beetje te kiezen voordat je met plattegrond en al op pad gaat. Anders hang je aan het eind van de dag in de touwen of heb je juist dingen niet gezien die je wel had willen zien. En andersom. Vooral het aanhoren van een verhaal van een van de vele vrijwilligers die hier in de gebouwen zitten en werken is een aanrader. Maar dat kost natuurlijk elke keer wel tijd…

Horeca / overnachtingsmogelijkheden

Horeca is er op verschillende plekken op dit uitgestrekte terrein. Er zijn enkele restaurants met divers aanbod maar wil je patat of poffertjes, dan kun je in het onderdeel Dorp prima terecht. Overnachten, hoewel dat toch wel interessant zou zijn op dit terrein, is toch niet de bedoeling. Zou het illegaal niet toch af en toe gebeuren vraag je je wellicht af?

Praktische info/openingstijden

Het museum is het hele jaar open van 10:00 tot 17:00, echter in het laagseizoen (november en de eerste maanden van het nieuwe jaar), zijn de openingstijden 11:00 – 16:00. De museale gebouwen zijn in het laagseizoen niet open, het Openluchtmuseum is dan een aangenaam wandelpark waar je tegen gereduceerde prijzen terecht kunt.

Meer…

Nog meer musea? Klik hier

———————————————————
© IsDitLeuk.nl
V2021-1
Laatste update: 8 november 2021