Bezoek en beleef Urk. Wat is hier allemaal leuk? En wat kun je net zo goed overslaan?

Locatie/bereikbaarheid

Met het OV is Urk bereikbaar vanaf Kampen. Met de auto is Urk vanaf de A6 eenvoudig te bereiken.

Tips en aanbevelingen

Urk is niet groot maar heeft opvallend veel leuke en interessante dingen om te zien en te doen. Het Kerkje aan de Zee, de vuurtoren, het Vissersmonument en het Museum Het Oude Raadhuis zijn veel bezochte onderdelen van Urk. De ginkiestocht (ginkie=steeg) en een bezoek aan de visafslag worden minder gedaan maar zijn absoluut karakteristiek voor Kampen.

Kritische noot

Urk kent 20 kerken met 13 verschillende stromingen. Die lopen vanzelfsprekend nogal uiteen, maar op één punt ding zijn ze behoorlijk eensgezind; de zondagsrust. Veel deuren blijven dus op zondag gesloten en activiteiten worden tot een minimum beperkt. Behalve dan de kerkdeuren en het kerkbezoek…

Wat is er te doen in Urk?

Het Vissersmonument

Het Vissersmonument, logischerwijze aan zee te vinden vlakbij de vuurtoren, is een indrukwekkend monument voor alle vissers die in zee zijn gebleven. Vanaf 1717 zijn ze hier allemaal vermeld, inclusief de rampjaren 1868 en 1883. Maar ook heel recent, in 2015, is nog een complete kotter vergaan. Het standbeeld verbeeld een vrouw die nog eenmaal naar zee kijkt.

Kerkje aan de Zee

Het Kerkje aan zee, op 100 meter van het Vissersmonument, is een mooi oud kerkje dat ooit door Amsterdam is gefinancierd. Amsterdam had in vroeger tijd namelijk uit strategische overwegingen Urk en een deel van Schokland gekocht. Het Kerkje is van binnen en van buiten een bezichtiging waard. Kijk ook even op het kerkhof, ook daar is een merkwaardig stukje historie te vinden: zes schedels die in 2010 zijn herbegraven. Deze schedels waren in de 19e eeuw geroofd voor wetenschappelijk onderzoek. De complete historie ervan is op een bord aan het hek van de kerk terug te lezen.

Bethelkerk

Vlakbij Museum Het Oude Raadhuis is, naast het Kerkje aan de Zee, een andere interessante kerk te vinden, de Bethelkerk. Helaas is deze normaal gesproken niet open voor bezichtiging binnen maar de buitenzijde is ook de moeite waard.

Museum Het Oude Raadhuis

Museum Het Oude Raadhuis is gevestigd midden in het oude centrum van Urk in, je raadt het al, het oude raadhuis van Urk. De historie en het dagelijks leven van Urk, waar mensen nogal eens krap bij kas zaten, de aanleg van de Noordoostpolder, klederdracht, een oud vissershuisje…het is hier allemaal te zien.

Vuurtoren Urk

De vuurtoren in Urk is niet alleen een fraai, karakteristiek exemplaar waarvan veel mensen zeggen: zo hoort een vuurtoren eruit te zien. Nog veel leuker is dat je hem kunt beklimmen. Je hebt dan een mooi uitzicht over het IJsselmeer met bij een beetje helder weer Enkhuizen aan de horizon, maar aan de andere kant zie je ook de oude kern van Urk en de haven aan je voeten liggen. Meer…

Ginkiestocht

Een heel aardige activiteit op Urk is de Ginkiestocht. Een ginkie is een steeg en daar hebben ze er genoeg van op Urk. Met een gids dwaal je kriskras over Urk en kom je op bekende, maar ook minder bekende plekken. Ondertussen krijg je een interessant verhaal te horen en aan het eind weet je een stuk meer over het leven op dit voormalige eiland. Overigens is de tocht ook zelfstandig te lopen, de route is te koop bij de Tourist Info, naast Museum Het Oude Raadhuis.

Ommelebommelestien

In de rest van Nederland worden baby’s door de ooievaar gebracht, maar niet in Urk. Hier moet de Urker vader een roeitocht maken naar de Ommelebommelestien. Dit is een zwerfkei die vlakbij de vuurtoren zo’n 80 meter uit de kust ligt. De steen lijkt of de rug van een walvis, maar dat is het dus niet. Op de oever staat een beeld met tekstbord die deze legende verbeeld.

Straatmozaïek – wijk 5

Je loopt er zo aan voorbij, maar in wijk 5 is op de plek waar een oud vissershuisje heeft gestaan in het nu bestrate gedeelte aangegeven hoe het huisje in vroeger tijd eruit zag. Er is te zien waar werd geleefd, maar ook hoe het gezin met een rits kinderen sliep, waar het kleinvee rondscharrelde en waar het toilet zich bevond.

Haven

De haven van Urk is een haven zoals bij een levende vissersplaats hoort. Letterlijk aan de ene kant is de pleziervaart te vinden, aan de andere kant liggen de vissersboten. Gewoon even rondlopen, je hebt waarschijnlijk toch al je auto op het grote parkeerterrein hier neergezet, is het devies. Ook is de visafslag hier te vinden en de veerdienst naar Enkhuizen meert hier ook aan. Tegen het oude dorp aan liggen op twee plaatsen oude scheepswerven.

Visafslag

Hoewel veel Urker boten nog maar nauwelijks in Urk zelf aanmeren is de visafslag in Urk nog steeds van belang. Van heinde en verre wordt vis aangevoerd en zo rond 14:00 – 14:30 is het hier een drukte van belang. Je mag hier gewoon rondkijken terwijl de vis wordt gesorteerd en gewogen en ook in de veilingzaal kun je langs de wand op stoeltjes de veiling vanaf ongeveer 14:15 volgen.

Orca

Op de Dormakade, in de haven van Urk, is een 6 meter grote Orca te zien. Er wordt gezegd dat Urk van Orck is afgeleid. Overigens is dit al het derde exemplaar; het eerste ging verloren vanwege al te veel spelende kinderen, het tweede exemplaar brandde in 1990 af (sic!) vanwege kortsluiting. Wellicht dat dit robuuste exemplaar de tijd beter overleeft.

Urkerbos

Aan de noordzijde van Urk is een behoorlijk bosgebied te vinden. Zin in een wandeling of een stukje fietsen in het bos? Dan is dit hier zeker geschikt. In de Noordoostpolder is meer bos te vinden, maar dat ligt verder allemaal aan de oostzijde, tegen het oude land van Friesland en Overijssel aan.

Natuurspeelbos Urk

Nog niet zo oud, maar langs de noordelijke toegangsweg naar Urk, de N712 te vinden, is het natuurspeelbos. Een aanrader voor kinderen die even wat energie kwijt moeten.

Veerdienst Urk – Enkhuizen

Er is in de zomer een veerdienst tussen Urk en het zeker ook bezoekwaardige Enkhuizen. Je kunt op de “Zuiderzee” opstappen, maar er vaart ook een heuse driemaster, de “Willem Barentsz”.

Meer informatie: https://www.de-zuiderzee.nl/ en http://www.veerdienst-urk-enkhuizen.nl/html/veerdienst_urk_enkhuizen.html

Horeca

Een niet geringe reden naar Urk af te reizen is de hier aanwezige horeca en in de oude dorpskern hangt een aangename sfeer. Wel is Urk nog steeds een echte vissersplaats dus staat er vaak vis op het menu. Verder is het goed te bedenken dat in Urk grote waarde wordt gehecht aan de zondagsrust.

In de buurt van Urk

Andere plaatsen met nog meer leuke dingen om te doen… Klik hier
Nog meer leuke activiteiten in de Noordoostpolder: Klik hier
Nog meer leuke activiteiten in Flevoland: Klik hier

Weetjes over Urk

Met het sluiten van de dijken van de Nooroostpolder werd een heel nieuw stuk land gecreerd dat ingericht moest worden. Als reactie op de meer traditionele inrichting in de Wieringermeer, de polder die 10 jaar daarvoor was drooggelegd, werd een modernere aanpak voorgesteld. Urk paste eigenlijk niet in dit plaatje; een gemeenschap die in de loop van de eeuwen een eigen, sterke cultuur had ontwikkeld. Een cultuur die in de ogen van de ontwerpers van het nieuwe land niet door de beugel kon. Er zijn dan ook pogingen gedaan Urk te marginaliseren tot een dorpje van een paar duizend inwoners. Dat is bepaald niet gelukt; het is inmiddels een stevige, bloeiende gemeenschap van maar liefst 20.000 zielen geworden. En nog steeds sterk afwijkend van de rest van de Noordoostpolder.

Veel kinderen die op Urk worden geboren blijven er ook wonen als ze volwassen worden. En andersom is er weinig “import” uit andere gebieden van Nederland of het buitenland. Zelfs jongeren die tijdelijk gaan studeren in Amsterdam of elders, keren daarna vaak weer terug. Dat is heel anders dan in bijvoorbeeld Friesland of Groningen, waar ook veel jongeren gaan studeren in het westen maar daarna niet meer terugkeren. Reden is natuurlijk de werkgelegenheid, die in Urk goed voorhanden is.

Urk had tot in de jaren 50 van de vorige eeuw geen waterleiding. Water werd opgevangen in putten en te begrijpen is dat dat niet altijd even fris was. Een van de voordelen van de aanleg van de Noordoostpolder was de komst van een waterleidingnet met water van een veel hogere kwaliteit.

Urk is al honderden jaren een vissersplaats. Met de komst van de Afsluitdijk en ook de komst van steeds grotere schepen komen de meeste Urker vissersschepen niet of nauwelijks meer in Urk. Het IJsselmeer is op veel plaatsen maar een meter of 4 diep en bovendien is het veel handiger om in Scheveningen, Zeebrugge, Harlingen of een andere haven dichtbij de Noordzee te liggen. Aldus gaan veel Urker vissers met de auto of bus naar hun boot. Maar ook de vis komt natuurlijk dan niet meer in Urk aan land. Toch wordt de vis die bijvoorbeeld in Zeebrugge aan land komt alsnog naar Urk getransporteerd, daar op de visafslag verhandeld waarna het zijn weg naar winkels en restaurants vindt. Op die manier is Urk tot op de dag van vandaag een belangrijke plaats voor de handel in vis.

De bevolking van Urk telt tegenwoordig ongeveer 20.000 zielen. Hoeveel kerken zijn er daarvoor nodig? In heel Nederland loopt het kerkbezoek terug, zoniet in Urk. Er zijn maar liefst 20 kerken en nog regelmatig wordt een nieuwe bijgebouwd. De 20 kerken vertegenwoordigen overigens 13 verschillende stromingen, dus ook daarin is in Urk keuze genoeg. Als het maar protestants is natuurlijk…

In vroeger tijd zijn veel vissersmannen op zee gebleven. Uiteindelijk zijn de meeste lichamen wel ergens aangespoeld, maar dan was vaak onduidelijk om wie het ging. Ze kregen vervolgens een anoniem graf. Om de kosten daarvan te dragen droegen zeelui een gouden oorring waarmee de begrafeniskosten konden worden gedekt. Nog steeds komt het voor dat het lang duurt voordat een aangespoeld lichaam wordt geïdentificeerd, en nog steeds komt het ook vandaag de dag nog voor dat lichamen nooit worden teruggevonden. En daarmee de nabestaanden in wanhoop achterlatend.

Bij het monument voor de omgekomen vissers is het aan te raden eens goed naar de jaartallen te kijken. Vooral de jaren 1868 en 1883 waren echte rampjaren voor de Urker vissers. Tijdens een storm op 28 april 1868 verdronken 26 Urker vissers bij Vlieland en Terschelling. In de nacht van 5 op 6 maart 1883 kwamen 26 Urkers om bij Ouddorp. Maar zelfs vrij recent, in 2015, is een hele kotter in het Britse Kanaal gezonken. Opvallend is overigens verder de dip in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw; in die tijd was de vissersvloot flink gekrompen en dus ook het aantal slachtoffers teruggelopen. Zelfs in de huidige tijd blijkt met de toename van de vissersvloot toch nog dat het bepaald geen gevaarloos beroep is.

De dijken van de Noordoostpolder zijn voor een gedeelte aangelegd met het puin dat afkomstig was uit de gebombardeerde Rotterdamse binnenstad. Met name de plaatsen waar de dijk een bocht maakt zijn potentieel zwak en daar extra versterkt.

Rij je door de Noordoostpolder, dan kun je op de weg tussen Espel–Creil–Rutten even een afslag richting IJsselmeer nemen. Er zijn verschillende wegen die tot aan de dijk lopen. Behalve de enorme rij windmolens die daar tegenwoordig staat is er ook, als je de dijk opklimt, een fascinerend uitzicht over het IJsselmeer.

In vroeger tijd ging het af en toe met de visserij economisch niet voor de wind. Wat wel voorkwam is dat dan complete Urker gezinnen verhuisden naar bijvoorbeeld Scheveningen. Dat zal een bijzonder gezicht zijn geweest; de Urkers nog in volledige klederdracht. Maar op die manier ontstonden dus letterlijk meer relaties tussen Urk en andere delen van Nederland dan je zou verwachten.

Ga je voor tulpen naar de Keukenhof? Hoeft niet, in het voorjaar staan er in de Noordoostpolder tegenwoordig heel, heel veel. Kleurrijke velden rijgen zich hier aaneen. De gemeente Noordoostpolder is in Nederland de gemeente met de op één na grootste hoeveelheid bollenvelden.

———————————————————
© IsDitLeuk.nl
V2020-1
Laatste update: 9 februari 2020