Bezoek en beleef Enkhuizen. Wat is hier allemaal leuk? En wat kun je net zo goed overslaan?

Enkhuizen is een stad aan de vroegere Zuiderzee met een rijke en lange historie. Het is dan ook geen wonder dat je hier struikelt over de monumenten. De Drommedaris aan de haven is daarvan waarschijnlijk de topper, maar ook het oude stadhuis, de Westerkerk en de St. Pancras- of Zuiderkerk zijn zeker een bezoek waard. En als je hier dan toch ronddwaalt, vergeet dan de landinwaarts gelegen oude stadswal niet waar je onder andere de Koepoort tegenkomt.

Veel bezoekers aan Enkhuizen komen specifiek voor het Zuiderzeemuseum. Op het buitenterrein vind je allerlei gebouwen afkomstig uit oude dorpen en steden langs de vroegere Zuiderzee. Ben je toevallig in het gezelschap van kleine kinderen, dan is Sprookjeswonderland de aangewezen plaats voor een leuk dagje uit. Al met al is in Enkhuizen dus echt veel te zien en te doen, een aanrader.

Locatie

Enkhuizen ligt aan het IJsselmeer in West-Friesland, noordoostelijk in Noord-Holland.

Tips en aanbevelingen

Enkhuizen bezit maar liefst 570 monumenten, niet te missen als je er rondloopt. Wil je wat meer gestructureerd te werk gaan om in ieder geval de mooiste en belangrijkste niet te missen dan is een stadswandeling een goed idee. De Drommedarisroute (5,1 km) neemt je mee door het oude stadscentrum en start bij het station. Meer info: https://www.visitenkhuizen.nl/zien-en-doen/stadswandeling/

Kritische noot

Wat is er te zien en doen in Enkhuizen?

Historisch centrum

Enkhuizen heeft zoveel monumenten dat het dagen zou kosten ze allemaal te aandacht te geven die ze verdienen. Hierna worden de belangrijkste en mooiste op een rij gezet, probeer deze dus in ieder geval niet te missen.

Drommedaris

De Drommedaris staat op de kop van de Oude Haven en is daarvan een voormalig verdedigingswerk. Het is gebouwd in 1540 en in de loop der eeuwen in gebruik als opslag van buskruit, gevangenis, wachtkazerne, accijnskantoor, spinnerij/weverij, telegraafkantoor (onder de poort). Ook de eerste tentoonstelling van het Zuiderzeemuseum vond plaats in het gebouw in de zomer van 1949. Tegenwoordig biedt het gebouw onderdak aan culturele voorstellingen en concerten. Meer info: https://drom.nl/

St. Pancras of Zuiderkerk

In 1423 werd gestart met de bouw van deze kerk nadat de voorganger in de Zuiderzee was verdwenen. In 1458 was de kerk grotendeels gereed, de toren volgde in 1524. In 1484 zijn plafondschilderingen aangebracht van Bijbelse taferelen die echter na de Reformatie in 1609 overschilderd zijn. Pas in de 20e eeuw kwamen ze weer tevoorschijn. Het orgel en carillon stammen beide uit de 16e eeuw hoewel er in de eeuwen daarna het nodige is gerestaureerd en aangepast. De kerk wordt nog door de protestantse gemeente gebruikt.

Westerkerk (aanrader)

De Westerkerk stamt uit de 15e eeuw. Aan de oostzijde valt meteen het bijzondere klokhuis op dat van binnen is opgebouwd uit afgekeurde scheepsmasten en daarna is afgewerkt met witte houten betimmering. De vloer van de kerk bestaat uit grafzerken waaronder 1600 graven liggen. Helaas zijn in de Napoleontische tijd titels en wapens weggehakt. Daarnaast zijn bijzonder het houten koorhek in de vroegrenaissancistische stijl, de preekstoel uit 1567 met de vier evangelisten en het orgel met een kast uit 1549. In 1679 werd het voorzien van een nieuw orgel dat in 1896 en in 2021 wederom is vervangen en dus nu gloednieuw is. Daarnaast is er een librije in de kerk die is opgericht in 1627. De kerk wordt tegenwoordig gebruikt als cultureel centrum en is te bezoeken.

Stadhuis

Het stadhuis in Enkhuizen werd tussen 1686 en 1688 gebouwd naar een ontwerp van de architect Steven Vennekool. De gelijkenis met het Paleis op de Dam in Amsterdam is geen toeval; er is een relatie tussen de architecten van beide gebouwen. De bouw ging gepaard met de nodige financiële perikelen omdat de bloeitijd van Enkhuizen eigenlijk al voorbij was. Aan de gevel van het stadhuis is een boek te zien met het begin van de tekst van de oorkonde van 1356 waarin Willem V, graaf van Holland, stadsrechten aan Enkhuizen verleende. Het interieur is grotendeels nog in oorspronkelijke stijl.

Koepoort (aanrader)

De Koepoort, gebouwd in 1649-1654, was eeuwenlang de westelijke toegangspoort tot de stad Enkhuizen en onderdeel van de vestingwerken van de stad. Eerder waren op deze plaats een houten poort en ophaalbrug. Sinds 1937 gaat het toenemende verkeer niet meer door de poort maar er langsheen. De poort is zeker de moeite van een bezoek waard en een combinatie met een wandeling over de stadswallen waarbij je ook de andere poorten passeert is beslist ook een goed plan.

Boerenboom

De Boerenboom is net als de Ouwe Gouwsboom een waterpoort in de vestingwal van Enkhuizen. Hij is gebouwd in 1593 nadat de stad flink in westelijke richting was uitgebreid. De Boerenboom komt aan de stadszijde uit op de Noorder Boerenvaart. Een derde waterpoort, de Ketenboom, is eind 19e eeuw gesloopt in verband met de aanleg van de spoorweg. Indien je een (aan te raden!) wandeling maakt over de vestingwal dan passeer je de Boerenboom en de Ouwe Gouwsboom vanzelf.

Ouwe Gouwsboom

De Ouwe Gouwsboom is een in 1593 gebouwde waterpoort in de westelijke vestingwal. Deze wal werd aangelegd nadat de stad in die richting was uitgebreid. De Oude Gouwsboom komt buiten de stad uit op de Oude Gouw. De constructie van de Ouwe Gouwsboom lijkt sterk op die van de Boerenboom en de in de 19e eeuw gesloopte Ketenboom.

Musea

In een historische plaats als Enkhuizen mogen musea natuurlijk niet ontbreken. Met name het grote Zuiderzeemuseum trekt per jaar enorme aantallen bezoekers.

Zuiderzeemuseum (aanrader)

Het Zuiderzeemuseum is het museum dat het in zijn eentje al de moeite waard maakt naar Enkhuizen af te reizen. Het bestaat uit een binnenmuseum met daarin “Zee vol verhalen” waarin bewoners uit de Zuiderzeeregio van rond 1900 vertellen over hun dagelijks leven, kleding, huizen, gebruiken en feesten. In het buitenmuseum zijn talloze woningen, een molen en scheepswerf en wat al niet uit diverse voormalige Zuiderzeedorpen opnieuw opgebouwd. Je kunt er over klinkerstraatjes doorheen dwalen en her en der worden oude ambachten gedemonstreerd. In de haven ligt de grootste verzameling oude schepen in Nederland. Het buitenmuseum is overigens gesloten in de periode nov-maart. Meer info: https://www.zuiderzeemuseum.nl/

Flessenscheepjesmuseum

Het Flessenscheepjesmuseum is te vinden vlakbij de Drommedaris, in het oude Spuihuisje. In vroeger tijd was hier een schuif in de Westfriese Omringdijk zodat bij laagwater in de Zuiderzee water vanuit de polder kon worden gespuid. Sinds 1992 is het museum in het bijbehorende huisje gevestigd. De collectie bevat meer dan 1000 flessenscheepjes, van een scheepje in een zekering en een fietslampje tot in een 10-literfles met een complete vloot erin. Daarnaast zijn er thematentoonstellingen zoals “Schepen in het ijs” die uiteraard allemaal een relatie hebben met het centrale thema in dit museum. Meer info: http://www.flessenscheepjesmuseum.nl/

Enhuizer Almanak Museum

Aan de voet van de Drommedaris, nabij het havenhoofd, staat het kleine Enkhuizer Almanak Museum. De “Enkhuizer Almanak” is een uitgave die al meer dan 400 jaar bestaat, hoewel de naam eigenlijk ietwat misleidend is. Tot voor kort is deze almanak namelijk nooit gedrukt of uitgegeven in Enkhuizen. De watergetijden, een belangrijk gegeven voor de almanak, begonnen echter altijd met die van Enkhuizen. Vandaar waarschijnlijk de toevoeging “Enkhuizen” aan deze feitelijk veel algemere almanak. Pas sinds 1992 is de uitgeverij, bestaande uit maar liefst één persoon, in Enkhuizen gevestigd. Meer info: https://almanak.nl/

Sow to Grow

In vroeger tijd was Enkhuizen nauw betrokken bij de handel via de VOC, tegenwoordig ligt om Enkhuizen een groot cluster dat zich bezighoudt met zaadteelt, – veredeling en -handel. In het museum Sow to Grow wordt duidelijk gemaakt dat planten niet voorverpakt van het land komen; met name zaden en de bijdrage van zaadveredeling worden interactief belicht. Via tablets is op verschillende niveaus kennis te krijgen zodat het interessant is voor jong en oud. Voor het onderwijs zijn speciale pakketten beschikbaar. Meer info: https://www.sowtogrow.nl/

Sprookjeswonderland

Sprookjeswonderland is een park waar kleinere kinderen met een big smile rondlopen. Ideaal dus voor ouders en grootouders samen met deze categorie. Onder andere is er een sprookjesbos, kabouterdorp, speeltuin, kinderboerderij en er zijn voorstellingen en shows. Natuurlijk ontbreken er ook geen attracties als een oldtimerbaan, dobberbootjes, een schommelschip, trein en nostalgische carrousel. Grotere kinderen, tieners en twintigers kunnen hier maar beter heel ver vandaan blijven. Meer info: https://sprookjeswonderland.nl/

Veerdiensten / varen

Enkhuizen ligt niet voor niets aan het water en er zijn dus meerdere mogelijkheden het water op te gaan, ook als je niet in het gelukkige bezit bent van een eigen boot.

Rondvaart Enkhuizen

In een sloep kun je in Enkhuizen een rondvaart van drie kwartier maken langs eeuwenoude theehuisjes, boerderijen, buitenverblijven, werkplaatsen en de vestingwallen met hun monumentale verdedigingspoorten. Een gids vertelt er uiteraard een mooi verhaal bij en aan boord is indien gewenst een drankje te krijgen. Je kunt opstappen van april tot eind september. Meer info: http://www.rondvaartenkhuizen.nl/

Veerdienst Enkhuizen – Medemblik

Het historische motorschip Friesland vaart sinds 2002 tussen Enkhuizen en Medemblik. Daar is het mogelijk over te stappen op de stoomtram naar Hoorn en vandaaruit vertrekt de NS-trein weer terug naar Enkhuizen. Het is een veelgemaakte tocht in een driehoek en vooral de stoomtram is een aanrader. Medemblik is een stuk kleiner dan Enkhuizen maar zeker ook een bezoekje waard. Meer info: https://msfriesland.nl/

Veerdienst Enkhuizen – Stavoren

Met salonschip ´Bep Glasius´ kun je van juni t/m september naar het Friese Stavoren, aan de overkant van het IJsselmeer, varen. Of andersom natuurlijk. Hij sluit aan op de treinstations en in vroeger tijd werd deze route gebruikt om vanuit regio Amsterdam naar het noorden van Nederland af te reizen. Tegenwoordig is het vooral een toeristische route. Van 1886 tot 1938 voer hier ook een spoorpont voor goederenvervoer. In Stavoren is nog te zien hoe de goederenwagons op de pont konden worden gereden. Meer info: https://veerboot.info/

Veerdienst Enkhuizen – Urk

Van juli tot begin september kun je tweemaal daags met een veerdienst oversteken van Enkhuizen naar Urk. Behalve dat dit een leuke tocht over het IJsselmeer is biedt dit de mogelijkheid vanuit Enkhuizen een dagtocht te maken naar Urk. Daar kun je bijvoorbeeld een Ginkiestocht te wandelen, beslist een aanrader. Wel op tijd terug zijn voor de terugtocht, anders moet je er een nachtje Urk aan vastknopen. Meer info: https://www.de-zuiderzee.nl/

Met historisch zeilschip van Enkhuizen naar Urk v.v. (aanrader)

Met de Willem Barentsz kun je in de zomermaanden de waarschijnlijk mooiste overtocht over het IJsselmeer maken. Het tallship hijst dagelijks van ongeveer half juli tot eind augustus behalve op zondag de zeilen om de overtocht te maken. Als je wilt mag je een handje helpen en de fiets mag mee.

Snouck van Loosenpark

Direct ten westen van de Buitenhaven ligt het Snouck van Loosenpark. Het is gebouwd in 1897 en daarmee het tweede tuindorp met sociale woningbouw in Nederland. De financiën waren afkomstig uit het Snouck van Loosenfonds en zeker voor die tijd waren de woningen ruim. Aan de bewoners werden echter wel strenge eisen gesteld; zelf behangen was niet de bedoeling, huisdieren niet toegestaan en bij openbare dronkenschap werd je eruit gezet. Bij elkaar is het met 51 woningen niet heel groot maar samen met de geschiedenis zeker een kort bezoek waard.

Strand Enkhuizen

Aan de noordoostzijde van Enkhuizen, achter het terrein van Sprookjeswonderland ligt een redelijk bescheiden zandstrand met ondiep water tot een meter of 50 uit de waterlijn. Fijn dus voor kleine kinderen en bootjes worden hier door een ketting weggehouden. Natuurlijk ontbreekt horeca hier niet. Bij goed weer kan het behoorlijk druk zijn en parkeren daardoor lastig. Wandelend is het vanuit de binnenstad bepaald niet ver en met de fiets ben je er waarschijnlijk het snelst.

Juliana- en Wilhelminaplantsoen

De binnenstad van Enkhuizen kan met zoveel te zien en te kijken wel erg op je af komen. Net ten noorden van de binnenstad liggen twee plantsoenen die een weldadige rust uitstralen. Je kunt er op een bankje zitten maar ook in het gras aan het water liggen en in het Wilhelminapark is voor de liefhebbers een hertenkamp.

Vuurtoren De Ven

Aan de noordzijde, buiten het centrum van Enkhuizen, staat een bescheiden maar toch niet onaardige vuurtoren. Je kunt er komen door over de Oosterdijk noordwaarts te wandelen of fietsen. Je hebt tijdens deze wandeling/fietstocht op de dijk een fraai uitzicht op het IJsselmeer. Heb je zin en tijd, dan kun je doorwandelen/fietsen naar Andijk en Medemblik.

Zuiderzeepad

Heb je zin in een wat langere rondwandeling? Dan is het Zuiderzeepad wellicht een idee. Het start en eindigt in Enkhuizen bij het Zuiderzeemuseum en loopt rond het hele IJsselmeer dat tot de afsluiting met de Afsluitdijk de Zuiderzee genoemd werd. Totaal heeft het pad een lengte van 492 km, dus het duurt even voor je weer in Enkhuizen terug bent. Meer…

In de buurt van Enkhuizen

Andere plaatsen in West-Friesland met nog meer leuke dingen om te doen… Klik hier

———————————————————
© IsDitLeuk.nl
V2021-1
Laatste update: 14 december 2021