Haarlem – Leuke dingen zien en doen in…

Bezoek en beleef Haarlem. Wat is hier allemaal leuk? En wat kun je net zo goed overslaan?

Locatie

Haarlem ligt in Noord-Holland ten westen van Amsterdam, dichtbij de Noordzeekust.

Tips en aanbevelingen

Haarlem is een historische stad waar je naartoe kunt gaan en gewoon kunt ronddwalen in het centrum. Gegarandeerd dat je de nodige historie in allerlei vormen tegenkomt en sfeer heeft deze stad zeker ook.

Kritische noot

Het grondgebied van de stad is vrijwel geheel bebouwd en dat betekent dat je buiten het centrum nog steeds omkomt in de bakstenen en het beton. Deze omvangrijke buitenwijken zijn weinig interessant. Wil je in de buurt van Haarlem aangenaam verder verblijven, dan is het duingebied aan de westelijke zijde inclusief het Noordzeestrand de beste optie.

Wat is er te doen/bekijken in Haarlem?

Centrum met Grote Markt (aanrader)

Haarlem kent maar liefst 1175 rijksmonumenten en meer dan 1200 gemeentelijke monumenten. Ondoenlijk dus om ze stuk voor stuk te bezoeken en bekijken. Met een stadswandeling kom je er vanzelf een flink aantal tegen, met name aan de Bakenessegracht, de gedempte Oude Gracht, de Kleine en Grote Houtstraat, Jansstraat, de Nieuwe Gracht en de Wilhelminastraat. Vanzelfsprekend is de centraal gelegen Grote Markt, met de Grote kerk, het stadhuis, het Frans Hals Museum en de Vleeshal een absolute aanrader.

Kerken

Voor een stad van het formaat van Haarlem zijn er betrekkelijk weinig kerken gebouwd en nog in gebruik. Degene die beslist de moeite waard zijn staan hierna:

Grote of St. Bavokerk (aanrader)

De Grote of St.Bavokerk is een letterlijk heel erg grote kerk die midden in Haarlem aan de Grote Markt staat waar bijvoorbeeld ook het historische stadhuis van Haarlem is te vinden. De kerk is werkelijk een bezoek waard maar helaas niet helemaal gratis. Voor een bescheiden Euro 2,50 word je binnengelaten en behalve het koor met koperen koorhek vinden veel mensen de pilaarschilderingen en het enorme Christan Müllerorgel de hoogtepunten. Meer…

KoepelKathedraal Haarlem

Aan de zuidwestzijde, net buiten het centrum aan de Leidsevaart, is tussen 1895 en 1930 een grote basiliek gebouwd. Vanwege de lange bouwtijd zijn meerdere bouwstijlen gecombineerd: neogotisch, neoromaans, Jugendstil en stijlelementen van de Amsterdamse School en Berlage. De kerk heeft nog een godsdienstige functie maar wordt ook voor culturele activiteiten gebruikt. Je kunt er de 60 meter hoge torens beklimmen en de vier orgels bewonderen. In de kerk is ook een museum met schilderijen, beeldhouwwerken, vaandels, liturgisch zilverwerk van Lodewijk Napoleon en een tentoonstelling over de restauratie. Meer info: https://www.koepelkathedraal.nl/

Musea

Haarlem is groot en oud genoeg om onderdak te bieden aan een rijtje musea waaronder echte aanraders. Hierna staan ze op een rij:

Frans Hals Museum (aanrader)

Het Frans Hals Museum is zoals ze zelf zeggen een huwelijk van twee collecties die zeer, zeer sterk uiteenlopen. Het museum kent tevens twee locaties waardoor een natuurlijke scheiding tussen de twee is ontstaan. Hoewel tegenwoordig juist wordt getracht een brug tussen beide te slaan. In Frans Hals – locatie Hof ligt de nadruk op de Gouden Eeuw en zijn, zoals je verwacht bij een museum met een dergelijke naam, een aantal werken van Frans Hals te zien. De nadruk ligt hier op de periode 1550 – 1650. In de tweede locatie, in de Hallen aan de Grote Markt, ligt de nadruk op moderne kunst. Meer…

Teylers Museum (aanrader)

Het Teylers Museum is het eerste en daarmee oudste museum van Nederland. De deuren zwaaiden open in 1784 en het gebouw is al een museum op zich. Meest beroemd zijn de instrumentenzalen waarin instrumenten zijn te zien die in de 19e en 20e eeuw werkelijk werden gebruikt om hier wetenschappelijk onderzoek te doen. Daarnaast duik je in de fossielenzalen miljoenen jaren terug in de tijd. Nu wellicht minder bijzonder, maar in 1859 was de evolutietheorie van Darwin nog brandnieuw en die theorie gecombineerd met de fossielen leidde tot veel nieuwe inzichten waar tot op de dag van vandaag discussie over is.

Verder is er een verzameling munten te zien en twee zalen overvol met schilderijen. Verwacht hier geen Rembrandts maar wel twee zalen die in de stijl van toen zijn ingericht en helemaal geen onaardig werk laten zien. In de tijdelijke tentoonstelling wordt uiteraard de link met de rest van het museum gelegd. Uitgenoten? Dan is het centrum van Haarlem de rest van de dag meer dan waard. Meer…

ABC Architectuurcentrum

Het ABC (Architectuur- en Bouwhistorisch Centrum Haarlem) is het centrum voor architectuur en stedenbouw van Haarlem en de regio Kennemerland. Eigenlijk is het geen museum omdat het geen vaste collectie heeft en ook niet aan collectievorming doet. Je kunt hier terecht voor exposities, excursies, lezingen, symposia, discussies, workshops en ook kinderpartijtjes. De focus ligt op architectuur van nog te realiseren bouwwerken maar er wordt soms ook een blik geworpen op de architectuur uit het verleden. Meer info: https://www.architectuurhaarlem.nl/

Archeologisch Museum Haarlem

Het Archeologisch Museum Haarlem is sinds 1991 te vinden in de kelder van de Vleeshal aan de Grote Markt, onder het Frans Hals Museum. De historie van Haarlem staat hier uiteraard centraal en talloze bodemvondsten zijn hier te zien. Ook educatie voor basis- en voortgezet onderwijs krijgt hier ruimschoots aandacht. Vanzelfsprekend liggen de tijdelijke exposities in het verlengde van het thema van dit museum zoals bijvoorbeeld een expositie over Bier & Baard waarbij de brouwerijen en consumptie van bier tussen 1300 en 1700 wordt belicht. Meer info: https://www.archeologischmuseumhaarlem.nl/

Corrie ten Boomhuis

Sinds 1988 is het eeuwenoude huis een ‘open huis’, waar bezoekers het verhaal van de familie Ten Boom verteld wordt. In 1837 begon Willem ten Boom in dit pand een klokken- en horlogewinkel waarbij het gezin boven de winkel woonde. Het ging over op zoon en daarna op dochter. In de Tweede Wereldoorlog was het huis een schuilplaats voor Joden en leden van het verzet. Na verraad werd de familie naar concentratiekampen afgevoerd waarbij alleen Corrie overleefde. Het museum is alleen te bezoeken inclusief rondleiding, een digitale tour via de website is ook mogelijk. Meer info: https://www.corrietenboom.com/

Museum van de Geest / Het Dolhuys

Het Dolhuys is gevestigd in een het voormalige Pest-, Dol-, en Leprooshuis. Vele jaren bood dit onderdak aan ‘dollen’, mensen die buiten de maatschappij vielen. Bijna 700 jaar later is het omgetoverd tot het Museum van de Geest en staat de waarde van mensen die anders functioneren centraal. Enerzijds zijn er reguliere kunstwerken te zien die de afwijking van de norm ter discussie stellen. Anderzijds gaat het om Outsider Art: spontane, onconventionele kunstwerken gemaakt door autodidactische kunstenaars. Meer info: https://museumvandegeest.nl/

Museum Haarlem

Museum Haarlem is te vinden schuin tegenover het Frans Hals Museum aan de zuidzijde van het centrum. De doorlopende tentoonstellingen draaien logischerwijs hier om de stad Haarlem en haar inwoners. Daarnaast is er permanent aandacht voor Kees Verwey (1900-1995), de bekendste Haarlemse kunstenaar van de twintigste eeuw. In zijn atelier aan het Spaarne creëerde hij stadsgezichten, landschappen, portretten en stillevens met een impressionistische toets. De wisselende tentoonstellingen hebben vanzelfsprekend ook een link met Haarlem en Haarlemse kunstenaars. Meer info: https://museumhaarlem.nl/

N.Z.H. Vervoer Museum

Museum waar het materieel van de Noord-Zuid-Hollandse Vervoer Maatschappij centraal staat. Deze maatschappij werd opgericht in 1880 en had in de loop van de tijd een uitgebreid netwerk van tram- en buslijnen, tot uiteindelijk zelfs Leeuwarden aan toe. In 1999 ging het bedrijf op in Connexxion. Het museum bezit een aantal trams zoals de beroemde Boedapester en een kleine vloot bussen zoals de gele standaardstreekbus die veel ouderen zich nog wel zullen herinneren. Daarnaast bezitten ze een Amerikaanse bus waarmee toeristen ooit werden rondgereden en een cabrio; een bus waarvan de achterzijde was afgezaagd en waarmee badgasten naar en van Castricum aan Zee werden gebracht. Meer info: https://www.nzh-vervoermuseum.nl/

Draaiorgelmuseum

In 1969 opende het museum zijn deuren nadat in de jaren ervoor een Marenghi/Carl Frei dansorgel van de firma Kunkels was gerestaureerd. In de jaren erna is de verzameling uitgebreid tot de huidige verzameling draaiorgels en een Engels theaterorgel. Ze zijn elke zondag te zien in een hal op een industrieterrein, wat het contrast wel wat groot maakt. Goed nieuws: entree is gratis! Meer info: http://www.draaiorgelmuseum.org/

Hofjes

In het centrum van Haarlem zijn talloze hofjes te vinden. Er is zelfs een speciale wandeling (https://www.haarlemsehofjes.nl/haarlemse-hofjes-wandeling/) die langs een aantal ervan leidt. Soms is het zonder kaartje wel even zoeken naar de ingang en enig respect voor de privacy van de bewoners wordt ook erg op prijs gesteld. Maar een aanrader blijven ze. Hierna worden enkele hofjes nader belicht.

Hofje van Bakenes / Bakenesserkamer

Het Hofje van Bakenes is het oudste nog bestaande hofje van Nederland. Het werd in 1395 door Dirck van Bakenes gesticht. Totaal staan hier 20 huisjes en deze waren bestemd voor vrouwen boven de 60. De huidige huizen stammen overigens uit 1658 en ze worden alle nog bewoond. De Wijde Appelaarsteeg 11 heeft de mooiste ingang.

Hofje van Staats

Uit de nalatenschap van Ysbrand Staats, een gegoede Haarlemse garenreder en handelaar, werd in 1730 dit hofje gesticht. Het ligt vlakbij het treinstation en is behalve op zondag elke dag overdag te bezoeken. Oorspronkelijk waren het 30 huisjes maar in 1990 werden huisjes samengevoegd zodat er nu nog 20 resteren. Bijzonder zijn hier de grote binnentuin, het opzichterhuisje, mortuarium en de washokjes.

Hofje van Noblet

Het Hofje van Noblet was bedoeld voor nooit getrouwde vrouwen van boven de vijftig. Ook moesten ze ofwel 10 jaar in Amsterdam ofwel in Haarlem hebben gewoond. In 1760 werd het gesticht door Leonard Noblet op de hoek Hooimarkt en de Nieuwe Gracht. Het hofje heeft een aan de straat gelegen tuin, vrij bijzonder, en ook nog een binnentuin. Bij de ingang zijn de oorspronkelijke regelementen nog te lezen.

Teylershofje

Het Teylershofje staat langs het Spaarne en heeft als entree een poort met hoge zuilen in Dorische stijl. Het is gesticht in 1787 en gefinancierd door de schatrijke handelaar Pieter Teyler. Iets verderop langs het Spaarne is ook het Teylers Museum te vinden. Behalve de imposante vorm van het hofje is ook bijzonder dat het bestemd was voor oudere, arme vrouwen van alle kerkelijke gezindten, terwijl in die tijd doorgaans alles langs kerkelijke zuilen werd ingericht. Sinds enige tijd zijn de hofjes, die nog steeds worden bewoond, in eigendom van Vereniging Hendrick de Keyser die hiermee de grootste bezitter van hofjes in Nederland is geworden.

Molen de Adriaan

Aan het Spaarne staat sinds 1779 molen De Adriaan. Hij is gebouwd bovenop en oude vestingtoren: de Goê Vrouwtoren. In de loop van de tijd is hier tras, tabak en koren verwerkt. Zoals zoveel molens ontkomt ook deze molen niet aan brand; in 1932 brand hij geheel af. Pas in 2002 wordt de molen in oude staat hersteld. Je kunt er tegenwoordig tegen betaling naar binnen en mee met een rondleiding naar boven waarbij het verhaal van de molen wordt verteld. Meer info: https://www.molenadriaan.nl/

In de buurt van Haarlem

Andere plaatsen in Kennemerland met nog meer leuke dingen om te doen en bekijken: Klik hier

IsDitLeuk.nl