Bezoek en beleef Monnickendam. Wat is hier allemaal leuk? En wat kun je net zo goed overslaan?

Monnickendam ligt aan de Gouwzee, onderdeel van het IJsselmeer. Het is geen grote, maar wel eeuwenoude plaats en dat voel je aan alle kanten als je er rondloopt. De Grote- of Sint-Nicolaaskerk doet zijn naam eer aan en midden in het centrum staat de Speeltoren met bijbehorend museum. Vanaf hier ben je binnen een paar honderd meter bij de oude waag en de haven waar zeker in de zomertijd heel wat grote zeilschepen aangemeerd liggen. Tot slot heeft Monnickendam voor de liefhebbers een aanzienlijke hoeveelheid gevelstenen in de aanbieding.

Locatie

Monnickendam ligt in Waterland, boven Amsterdam in de richting van Hoorn.

Tips en aanbevelingen

Een rondwandeling door het compacte Monnickendam is het beste idee om dit plaatsje te ontdekken. Ingewikkeld is het niet en verdwalen heel erg knap. Vanaf Monnickendam kun je ook heel goed het water op. De haven die hier voor de deur ligt is gigantisch en heb je geen eigen boot, dan kun je meevaren met een charter.

Kritische noot

De plaats Monnickendam is beslist een bezoek waard, al is er hier dan vanwege de beperkte omvang geen dagvullend programma van te maken. Het achterland is angstwekkend agrarisch en daarmee voor een gemiddelde bezoeker niet erg aantrekkelijk.

Wat is er te doen/bekijken in Monnickendam?

Historisch centrum (aanrader)

Een deel van Monnickendam is sinds 1970 beschermd stadgezicht. Het betreft het deel ten noorden en oosten van de Grote kerk en is beslist een kleine rondwandeling waard. De centrale straat is vanuit de kerk gezien de Kerkstraat gevolgd door het Noordeinde. De vele gevelstenen zullen beslist opvallen. Aan het eind kun je rechtsaf en over de Haringburgwal kom je vanzelf in het havengebied terecht. Rechtdoor kom je achtereenvolgens op de Haven, Het Zand, Fluwelen Burgwal en het Zonnepad terecht waarna je weer terug bent bij het begin. De andere kant op is het een heel klein stukje naar de Oude en Nieuwe Zijds Burgwal waar een schattige brug aan de kop ligt te wachten. Nog meer historie zien? Dan zijn het Zuideneinde en Weezenland beslist ook de moeite waard.

Grote of Sint-Nicolaaskerk (aanrader)

De bouw van de kerk begon na 1400 en heeft bij elkaar zo’n 250 jaar geduurd. In al die tijd is de gotische bouwstijl gevolgd terwijl de bouwmode in de 16e eeuw toch inmiddels heel anders was. Het koor was in 1450 gereed, de toren verrees tussen 1510 en 1550. In de tijd van de Reformatie werd de kerk protestants waardoor bijvoorbeeld de nissen in de kerk nooit met heiligenbeelden zijn gevuld. In de kerk is een gotisch doopvont te zien en een preekstoel uit 1695. Het orgel is tussen 1778-1780 gebouwd en in het koor staat een tweede neogotisch koororgel, afkomstig uit Schotland. Tot 1830 werd er in de kerk begraven en geschat wordt dat er maar liefst 30.000 mensen hier hun rustplaats hebben gevonden. Meer info: http://www.grotekerkmonnickendam.nl/

Waaggebouw (aanrader)

Het huidige waaggebouw is in 1669 verrezen nadat een eerdere door brand in de as was gelegd. Al in 1382 had Monnickendam een waag omdat tegen die tijd de plaats stadsrechten had verkregen en daardoor accijns mocht heffen. Darbij is weging van alle verhandelde goederen wel een vereiste. Het gebouw bestaat uit het feitelijke waaggebouw met weegschalen en balans en daarnaast de overdekte maar open beurs, waar de handel in boter, kaas en granen plaatsvond. Tegenwoordig heeft het geheel een horecafunctie waar je temidden van de historie koffie, lunch of diner voorgeschoteld kunt krijgen.

Lutherse kerk

De Lutherse Kerk is een kleine, achttiende-eeuwse zaalkerk in het historische centrum. Al snel na het ontstaan van de Reformatie in Duitsland kreeg Monnickendam de bijnaam ‘Luther-dam’. Toch duurde het tot in de 17e eeuw voordat een Lutherse gemeente in Monnickendam ontstond met aanvankelijk een schuilkerk als onderkomen. In de kerk is de buikspreekstoel uit 1760 het meest bijzondere object. Ook het orgel heeft een respectabele leeftijd; het stamt uit 1781. Meer info: http://www.luthersekerkmonnickendam.nl/

Doopsgezinde kerk

De 17e-eeuwse kerk Doopsgezinde Vermaning staat aan Weezenland en heeft een houten skelet en bakstenen zijmuren. De voorzijde is voorzien een Neoclassicistische voorgevel met fronton en de achterzijde van rondboogvensters. Binnen is een eiken preekstoel uit de 17e eeuw te zien, het orgel stamt uit 1869.

Burgerweeshuis

Het Burgerweeshuis stamt uit 1638 en was bedoeld voor kinderen die niet van ondersteuning afhankelijk waren. Voor de kinderen die dat wel waren was er nog een tweede, armen weeshuis. Tot aan 1837 was het weeshuis eigendom van de stad, waarna het in dat jaar werd overgedragen aan de Nederlands Hervormde Gemeente. Daarna is het nog ongeveer honderd jaar als weeshuis gebruikt.

De Nieuwe Doelen

De Nieuwe Doelen is in 1743 door Adriaan Roosendaal gebouwd en was bedoeld als oefenruimte voor de schutterij. De schutters moesten helpen bij het handhaven van de orde en in geval van oorlog werden ze ook ingezet. Het gebouw werd echter meteen een stadsherberg en is dat gebleven tot 1938. Daarna is het de ambtswoning voor de burgemeester geworden en tegenwoordig is het in gebruik als woonhuis.

Waterlandshuis

Vlakbij de Grote kerk staat het Waterlandshuis of Gemeenlandshuis. Het dateert uit 1619 maar is ingrijpend gewijzigd in 1908. Van 1831 tot 1987 was dit dubbelpand in bezit van het Hoogheemraadschap Waterland. De gevelsteen
met een zwaan aan de rechterzijde, is in 1908 gehakt. De zwaan is het symbool van Waterland.

Waterlandsmuseum de Speeltoren (aanrader)

Alleen al de entree van het museum is de moeite waard; de Speeltoren die hierboven ook al als monument is genoemd. Binnen wordt er uiteraard ruim aandacht besteed aan het carillon waar je onder andere de grote speeltrommel is te zien. De niet toegankelijke delen zijn via camera’s te bekijken. Verder is in dit museum aandacht voor de historie van dit gebied waarbij scheepsbouw, zeevaart, visserij en visverwerking uitvoerig aan de orde komen. De bovenste verdieping is het domein voor kinderen en er zijn wisselende tentoonstellingen, vaak van kunstenaars uit de omgeving. Meer info: https://www.despeeltoren.nl/

Museumhuis Huis Timmerman

Aan het Noordeinde, schuin tegenover de Speeltoren, staat een groot hoog pand dat al in 1813 werd genoemd “één der voornaamste huizen van de stad”. Het huis heeft van 1814 tot 1985 dienst gedaan als stadhuis en is nu eigendom van Vereniging Hendrick de Keyser. Binnen is de grote zaal met goudleerbehang een eyecatcher en daarnaast zijn sierlijk stucwerk, verguld houtsnijwerk en grote schouwen te zien. Huis Timmerman heeft geen vaste openingsdagen maar is open bij evenementen en op afspraak. Meer info: https://www.museumhuizen.nl/nl/huis-timmerman

Gevelstenen

In het oude centrum van Monnickendam zijn tientallen huizen voorzien van een gevelsteen. Ben je hierin geïnteresseerd, dan is een ietwat oplettend oog voldoende. De meeste zijn te vinden aan het Noordeinde en Zuideinde, soms zelfs huis aan huis. Meer info: http://www.gevelstenen.net/kerninventarisatie/plaatsenNed/Monnickendam.htm

Haven

Monnickendam heeft enkele gigantische havens voor plezierjachten voor de deur liggen. Ben je hier niet zelf met de boot, dan is dit nu niet bepaald het meest interessant. Vlak tegen het oude centrum is echter de omgeving bij de Langebrug bepaald wel charmant. Zeker in de zomerperiode liggen hier grotere en kleinere zeilschepen die precies passen bij de sfeer die deze oude plaats verdient. De sluis bij de oude Waag is het mooiste plekje om neer te strijken.

Joodse begraafplaats

De bescheiden Joodse begraafplaats ligt aan de zuidzijde van Monnickendam, tussen de Zuidervesting en Niesenoortsburgwal. De begraafplaats omvat nog 36 grafstenen maar er liggen waarschijnlijk veel meer mensen begraven. De begraafplaats bestaat al sinds 1677, hoewel pas honderd jaar later een synagoge verrees. Na de Tweede Wereldoorlog werd de gemeente opgeheven en bij die van Amsterdam gevoegd.

Recreatiegebied Hemmeland

Hemmeland is een gebied van 40 ha aan de waterzijde van Monnickendam. Het bestaat uit een parkachtig bos met aan het water op meerdere plaatsen kleine zandstrandjes. Aan de andere zijde ligt een gigantische jachthaven. Buiten het seizoen is het een gebied waar de plaatselijke bevolking van geniet. In het zomerseizoen trachten ze, tot groot verdriet van sommigen overigens, ook toeristen en andere voorbijgangers te verleiden tot een bezoek.

In de buurt van Monnickendam

Andere plaatsen in de Waterland met nog meer leuke dingen om te doen en bekijken: Klik hier

———————————————————
© IsDitLeuk.nl
V2022-1
Laatste update: 18 januari 2022