Bezoek De Cruquius, voormalig stoomgemaal in de Haarlemmermeer. In 1849 werd deze toen grootste stoommachine samen met twee collega gemalen elders in de Haarlemmermeer in werking gezet. Drie jaar later was de Haarlemmermeer drooggemalen en om droge voeten te houden heeft het gemaal tot 1933 gewerkt. Daarna is het een museum geworden en tot op de dag van vandaag worden demonstraties van het gemaal in werking gegeven. Helaas niet meer onder stoom, het hele mechaniek wordt tegenwoordig hydraulisch aangedreven. Toch is het zowel binnen als buiten nog steeds een imposant gezicht als in één slag 8000 liter water 5 meter omhoog wordt gepompt. Zowel voor volwassenen als kinderen is het daardoor een alleraardigst museum.

Locatie/bereikbaarheid

De Cruquius ligt aan de ringvaart van de Haarlemmermeer en naast de N201. Parkeren kan gratis op het parkeerterrein achter het gemaal. Met het OV is de Cruquius ook heel goed bereikbaar: bus 340 stopt bijna voor de deur.

Niet met de auto of bus? Ook met de fiets is dit voormalig stoomgemaal prima bereikbaar. Minder voor de hand liggend, maar logischerwijs kun je hier ook met de boot komen. De ringvaart rondom de Haarlemmermeer stroomt hier voor de deur langs.

Cruquiusdijk 27
2142 ER Cruquius
https://www.haarlemmermeermuseum.nl/cruquius-museum

Geschikt voor

Dit soort locaties trekken altijd een grote grijze golf, maar dit museum is zeker geschikt voor kinderen. De imposante machinerie, die ook in werking is te zien, zal waarschijnlijk wel indruk maken, al is het misschien niet voor lang.

Oordeel

De Cruquius is voor de Haarlemmermeer het absolute hoogtepunt en terug te vinden in alle folders over dit gebied. Dat zegt tegelijkertijd ook wel iets over de Haarlemmermeer. Toch is het zeker een bijzonder gebouw en samen met de bijbehorende historie van het Haarlemmermeer een bezoek meer dan waard: een 8,5.

Wat ga je doen?

De Cruquius is een voormalig stoomgemaal waarmee in de 19e eeuw, samen met nog twee exemplaren op andere plaatsen, de Haarlemmermeer is drooggemalen. Dat kostte wel een paar jaar, en het is wellicht aardig om te weten dat als vandaag zou worden gestopt met malen, binnen een jaar of 4 de hele Haarlemmermeer weer tot de rand gevuld zal zijn met water. Voor de tegenstanders van Schiphol wellicht geen gekke gedachte. De Cruquius speelt overigens allang geen rol meer in het houden van droge voeten in de Haarlemmermeer; in 1932 is het gemaal gestopt en in die tijd ook bijna afgebroken.

Binnen is een en ander van de historie van de drooglegging van meren in Nederland te zien. Met name in Noord-Holland waren al in de 16e en 17e eeuw al talloze meren drooggelegd. De Haarlemmermeer was zonder twijfel de grootste, en dat was ook precies de reden van drooglegging. Het meer had inmiddels heel veel land en zelfs hele dorpen verzwolgen en vormde steeds meer een bedreiging voor Amsterdam. Toch heeft drooglegging lang geduurd omdat vissers en scheepvaart er logischerwijs niet op zaten te wachten.

Het gemaal is bij rondleidingen en op verzoek in werking te zien. Helaas wordt het geheel dan niet met stoom aangedreven maar sinds 2002 hydraulisch. Het blijft echter imposant om binnen de gehele machinerie in werking te zien terwijl buiten de zuigers op en neer gaan en per slag een grote hoeveelheid water omhoog brengen.

Handige tips

Je komt er gegarandeerd terecht, maar het absolute hoogtepunt is toch wel de centrale ruimte waarin het hele binnenwerk van het stoomgemaal is te zien. Zeker als het in werking wordt gesteld geeft het een mooie indruk over de stand van de techniek in de 19e eeuw.

Het geheel is erg fotogeniek, maar echt mooie foto’s maken is best nog wel een uitdaging, zeker binnen. De details van machines zijn vaak mooier dan het geheel proberen op de foto te krijgen. Vanaf de parkeerplaats kun je naar het water lopen en vandaar leuke foto’s van het gebouw aan de buitenzijde maken. Loop echter ook even naar de overkant; vanaf het bushokje langs de N201 heb je, zeker als de zon ook nog schijnt, ook een mooi zicht op het gebouw. Een echt “take your picture here” plekje dus 😊.

Kritische noot

De films in de filmzaal zijn wisselend. Er is een alleraardigste animatie te zien van de Waterwolf, zoals de Haarlemmermeer ook wel werd genoemd in de tijd dat het meer steeds meer omliggend land verzwolg. Maar je kunt ook bij een animatie terecht komen waarin, net na de watersnoodramp van 1953, de deltawerken en de aanleg van de polders in het IJsselmeer worden belicht. En dat laatste is niet alleen een erg gedateerd filmpje waarin bijvoorbeeld nog wordt gesproken over de Markerwaard, erg interessant is het verder ook niet. Let dus even op wat op het programma staat voor je de filmzaal inloopt.

Er wordt aan gewerkt om het Historisch museum in Hoofddorp en de Cruquius te combineren. Dat zou geen slechte zaak zijn; in het museum wordt de historie van de Haarlemmermeer nog meer uit de doeken gedaan en de Cruquius is dan een mooi industrieel monument dat daar prima bij past. Op dit moment ligt het Historisch museum 7 kilometer verderop, een beetje verscholen achter een bowlingcentrum.

Prijs

De toegangsprijs is met Euro 9,- voor volwassenen niet laag. Kinderen tot en met 4 jaar kunnen echter zo doorlopen (en dat deden ze toch al), tussen de 5 en 12 jaar betaal je de halve prijs en ook tot en met 17, met CJP of als je boven de 65 bent krijg je korting. De museumjaarkaart is hier geldig.

Lengte bezoek

Het is geen locatie om uren rond te dwalen. Samen met een rondleiding of op eigen gelegenheid rondkijken en de nodige fotomomenten benutten ben je met een uurtje wel klaar.

Goed om verder te weten

Let even op de agenda, er worden zeer regelmatig stoompracticums georganiseerd, kinderrondleidingen en ook een theatervoorstelling onder de naam Living History. Je moet dan natuurlijk wel op de aangegeven tijd bij de Cruquius arriveren.

Horeca / overnachtingsmogelijkheden

In de Cruquius zelf is geen horeca maar in het naastgelegen Theehuis Cruquius kun je terecht voor alle soorten thee en als je daar geen liefhebber van bent ook voor andere versnaperingen. Met name de panenkoeken zullen kinderen zeker aanspreken. Voor zover overnachten nodig is kun je ook in de directe omgeving zeker een plekje vinden.

Praktische info/openingstijden

Je kunt hier het hele jaar terecht behalve met Koningsdag, Kerstmis en op Nieuwjaarsdag. In het weekend en op feestdagen zoals Tweede Pinksterdag is Cruquius tussen 11:00 en 17:00 te bezoeken. Door de weeks in de zomer van 10:00 tot 17:00, in de winter tussen 13:00 en 17:00.

Meer…

Voor een overzicht van andere (stoom)gemalen: Klik hier

———————————————————
© IsDitLeuk.nl
V2020-1
Laatste update: 2 maart 2020