Het Putter Stoomgemaal – Putten

Het Putter Stoomgemaal staat in de polder Arkemheen, tussen Putten en het IJsselmeer. Halverwege de 19e eeuw is het stoomgemaal gebouwd om in de polder droge voeten te houden. Voordat het gemaal er stond deed een windmolen dienst. Tegenwoordig wordt de polder in het kader van natuurontwikkeling en tot grote vreugde van veel watervogels juist weer wat natter gehouden.

Locatie/bereikbaarheid

Het Putter Stoomgemaal staat in de polder Arkemheen, aan de Puttense kant. Vanaf de A28 neem je afslag Zeewolde (N301), daarna bij de rotonde rechtsaf en je rijdt zo naar de schoorsteen toe. Ook met de fiets of andere vervoersmiddelen is het gemaal niet moeilijk te vinden; de schoorsteen steekt 22 meter in het verder erg vlakke landschap de lucht in.

Geschikt voor

Stoomgemalen zijn typisch oude dingen waar je ook jonge kinderen mee naar toe kunt nemen. Zeker als het stoomgemaal in bedrijf is vinden veel kinderen het maar wat interessant. En zeg nu zelf; zo’n puffende machine is toch ook veel leuker dan een elektrische pomp, hoeveel handiger zo’n ding met een aan/uit knopje ook is?

Oordeel

Dit is een alleraardigste locatie om een schattig stoomgemaal te zien. Het is kleinschalig, mooi behapbaar en je kunt er letterlijk met je neus bovenop staan. De vrijwilligers zijn maar al te bereid om van alles te vertellen en vragen staat vrij. Alles bij elkaar een dikke 8.

Wat ga je doen?

Het gemaal bestaat uit twee tegen elkaar aan liggende ruimtes; het stookhok en het stoomgemaal zelf. In het stookhok staat de grote ketel waar met behulp van steenkool een flink vuur wordt gemaakt en de ketel tot 8 bar druk wordt opgevoerd. De stoom wordt naar de naastgelegen ruimte geleid waar deze in de stoommachine een cilinder aandrijft. Deze gaat puffend heen en weer en door allerlei stangen en tandraderen, een erg mooi gezicht, wordt het omgezet in een draaiende beweging.

Buiten is tot slot het eindresultaat te bewonderen; een groot scheprad met een diameter van zes meter zorgt ervoor dat het water naar boven wordt opgevoerd. Tegenwoordig wordt dat water overigens niet meer afgevoerd naar het randmeer (IJsselmeer), maar stroomt rond de naastgelegen woning weer terug naar het beginpunt. Zoals een vrijwilliger het wist uit te drukken: “We malen hier voor de prins”. Een Rotterdammer zou zeggen: “Ze malen hier voor de kat zijn k*t”, maar dat terzijde.

Het gemaal is in 1885 gebouwd maar de huidige ketel is een stuk jonger; deze komt uit 1949. Het totale vermogen van de hele installatie is maar liefst…18 pk! Toch kan met dit vermogen in een uur tijd 3900 m3 worden verplaatst, en dat is ongeveer de hoeveelheid die 35 huishoudens per jaar verbruiken.

Handige tips

Hou de maaldagen in de gaten. Het is natuurlijk het allerleukst het stoomgemaal in werking te zien. Op een maaldag draait de hele boel vanaf 11:00 maar al daarvoor is het heel aardig het op stoom krijgen mee te maken.

Ongeveer vier kilometer ten zuiden van het Putter Stoomgemaal staat het grote broertje; het Stoomgemaal Arkemheen. De maaldagen zijn op elkaar afgestemd zodat je beide in werking kunt bezoeken, en dat is zeker een aanrader.

In de hele Arkemheen polder zijn genoeg vogels te zien: ganzen, kieviten, tureluurs, grutto’s, zwanen en wie weet de kiekendief. Aan de kant van het randmeer bij dit gemaal is de Delta Schuitenbeek aangelegd. Hier zijn lepelaars, aalscholvers en zilverreigers te spotten, afhankelijk van het seizoen uiteraard. Er is een vogelkijkhut.

Kritische noot

Het is niet anders en met vrijwilligers ook moeilijk te regelen, maar de openingstijden zijn relatief erg beperkt. En dat is wel heel jammer voor zo’n toch bijzonder gebouw.

Prijs

Het Putter Stoomgemaal is gratis te bezoeken, maar een vrije gift stellen ze hier zeker op prijs.

Lengte bezoek

Rondkijken, de uitleg van een vrijwilliger meemaken en een blik in de expositieruimte…je bent zo tussen een leuk halfuur of uur verder.

Horeca / overnachtingsmogelijkheden

Horeca is beperkt op deze locatie maar in de expositieruimte is koffie en thee met wat lekkers verkrijgbaar. Overnachten, mocht dat nodig zijn, kan in deze regio prima in een van de omliggende plaatsen.

Praktische info/openingstijden

Van maart tot november werken vrijwilligers op woensdag van 9.00 tot 12.00 uur aan het onderhoud van het stoomgemaal. Het is dan ook geopend voor bezoek en vragen staat natuurlijk vrij. Tijdens de maaldagen, zie http://putterstoomgemaal.nl/maaldagen/, is het gemaal geopend van 10.00 tot 16.00 uur en onder stoom vanaf 11.00 uur.

Meer…

Er helemaal zin in gekregen? Nog meer (stoom)gemalen zien? Klik hier

IsDitLeuk.nl