Het Woudagemaal is, hoewel pas geopend in 1920, het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld. En het draait niet alleen een paar keer per jaar voor bezoekers. Als het water ze in Friesland over de schoenen loopt, zoals in 2016, 2019 maar ook in februari 2020 wordt het nog steeds gebruikt. Aanvullend op een nieuwer en groter gemaal dat sinds 1966 in Stavoren het werk doet, dat wel. Jammer genoeg worden de stoomketels niet meer op steenkool gestookt maar de machinerie geeft nog steeds het gevoel van tijden van weleer.

Locatie/bereikbaarheid

Het Woudagemaal ligt iets ten noordwesten van Lemmer aan het IJsselmeer. De N352 loopt voor de deur langs en er is parkeergelegenheid bij de weg. De bus stopt daar ook. Vandaar is het een paar honderd meter wandelen naar het gemaal. Je kunt hier overigens ook met de boot komen, het is tenslotte Friesland. Ze willen dan wel graag dat je vooraf even contact opneemt.

Gemaalweg 1a
8531 PS Lemmer
https://www.woudagemaal.nl

Geschikt voor

Dit is nu echt een uitje voor volwassenen, kinderen, tieners, oma’s en opa’s, net verliefde stelletjes, al langer verliefde stelletjes, stelletjes die niet meer verliefd zijn maar nog steeds “goede vrienden” en wat je maar verder kunt verzinnen. Een dergelijk gemaal is werkelijk uniek en dus ook als verrassingsuitje geschikt.

Oordeel

Het bezoekerscentrum is alleen al het bekijken waard maar je komt natuurlijk voor het stoomgemaal. Ondanks het feit dat het niet meer op steenkool maar op olie draait is het samen met een rondleiding de moeite absoluut waard. Een 8,5 is het rapportcijfer.

Wat ga je doen?

Het Woudagemaal is UNESCO Werelderfgoed en dat weten ze je hier wel in te peperen. Toch is het terecht. Al vanaf de weg heb je een mooi zicht over het water naar het gemaal. Ben je dus met de auto, loop dan vanaf het parkeerterrein even naar de N352 om vanaf de brug een frontaal zicht te hebben op het gemaal een eindje verderop.

De bedoeling is om te starten in het bezoekerscentrum en dat is al een gebouw op zichzelf. Het staat mooi strak op palen te staan en in de Panoramazaal kun je niet alleen koffie drinken maar heb je ook alleraardigst uitzicht op het IJsselmeer. Hoewel tegenwoordig ook wel heel veel windmolens voor je neus staan.

Onder begeleiding van een gids ga je vervolgens het gemaal bezoeken. Allereerst komt letterlijk de schoorsteen in beeld, die overigens al het tweede exemplaar is. De eerste stortte meteen na de bouw in… Dit exemplaar staat er inmiddels honderd jaar en kan nog wel even mee. Zonder gevaar voor eigen leven loop je richting ketelhuis. Voordat je via dat ketelhuis naar binnen loopt kom je langs de voormalige steenkoolbunkers, tegenwoordig parkeerplaats. Een stoomgemaal van dit formaat lust wel wat. Tegenwoordig worden de ketels gestookt op olie en de niet al te fraaie tanks staan naast het gebouw.

Veruit de mooiste onderdelen van het gemaal zijn natuurlijk het ketelhuis en machinehal. In het ketelhuis is heel fysiek te zien hoe stoom op grote schaal wordt gemaakt. De ketels, leidingen, metertjes en slangetjes buitelen over elkaar heen.

In de machinehal valt meten op hoe symmetrisch alles is. En dat klopt ook; alles in dit onderdeel van het gebouw is gespiegeld uitgevoerd. Dus mocht er toch een storing voorkomen in een deel van de machinerie, dan kan het andere deel alsnog doordraaien. Ook in rust blijft het toch, zeker voor de gemiddeld kantoortijger, gepensioneerde of jongere die hier op bezoek komt, een geweldig gezicht. Je hebt niet vaak de kans machines van een dergelijke omvang van zo dichtbij te zien en ook jongeren zullen vast onder de indruk raken. En, niet in de laatste plaats, je kunt hier selfies maken of plaatjes die instagramwaardig zijn.

Een paar keer per jaar wordt, ook als de waterstand er niet toe uitnodigt, het gemaal onder stoom gebracht. Ten eerste wordt dat gedaan om de praktijkervaring van medewerkers van Wetterskip Fryslan niet te laten verwateren (sic!) en nieuwe medewerkers op te leiden. Maar het is natuurlijk ook een kans om bezoekers te lokken en een educatieve boodschap mee te geven. Een waterschap is voor veel mensen toch een ver-van-hun-bed show en hier is een van de onderdelen van een waterschap; “droge voeten” erg tastbaar gemaakt.

Reden van bouw van dit gemaal was overigens het dalen van de veengrond in Friesland, waardoor het op natuurlijke wijze afvoeren van water steeds lastiger werd. En windmolens zijn natuurlijk een prima oplossing. Als het waait. Toen eenmaal aan het begin van de 20e eeuw de wateroverlast enorm begon te worden werd besloten dit gemaal te bouwen. De capaciteit van het gemaal is overigens 4000m3 per minuut en het water wordt 50 centimeter omhoog gebracht. Om een beetje idee te geven; 4000m3 is het waterverbruik van zo’n 40 huishoudens per jaar. Dat je het weet.

Het bezoekerscentrum – expositie en filmruimte

In het bezoekerscentrum kun je niet alleen een kopje koffie drinken en eventueel wachten tot een volgende rondleiding van start gaat, er is ook een expositieruimte en filmruimte. De expositieruimte biedt Weterskip Fryslan de mogelijkheid enige zelfpromotie te doen. Het ligt er niet al te dik bovenop en op zichzelf is het een goede zaak dat waterschappen, waaraan per jaar toch een aanzienlijke hoeveelheid geld wordt besteed, duidelijk maken waartoe zij op aarde zijn.

In de filmruimte wordt een 3D film vertoond waarin hoofdpersoon Jelle Terpstra, nota bene op zijn verjaardag, aan de slag moet om het gemaal in werking te krijgen. In de film zijn dan al de nodige beelden met steeds meer regen voorbijgekomen. Helemaal onrealistisch is dit niet, want nog in najaar 2019 viel er in enkele buien zoveel regen dat het gemaal niet alleen in de film maar ook in het echt aangeslingerd moest worden.

Handige tips

Het Woudagemaal is doorgaans niet in gebruik. Op sommige dagen is het echter onder stoom en dat is natuurlijk extra leuk. Maar ook wel heel erg druk. Toch is het de moeite waard de hele machinerie in bedrijf te zien. Op de website is te zien wanneer het gemaal onder stoom is.

Er zijn online meer manieren om binnen te kijken, maar een van de mogelijkheden waar je misschien niet direct aan denkt is Google Maps. Probeer het maar eens. Ook is er een app waarmee je na installatie in 3D kunt rondkijken in dit complex.

Er vinden regelmatig extra evenementen plaats zoals lezingen en whisky proeven of het SKS Skutsjesilen, dat hier op het water voor de deur wordt gehouden. Hou de agenda van het Woudagemaal in de gaten of er toevallig op/rond de datum dat je wilt langsgaan nog iets bijzonders te doen is.

Je gaat trouwen en je zoekt je gek naar een bijzondere locatie? Wie weet is dit iets voor je. De fotograaf zal heel blij zijn want met de foto’s komt het hier wel goed. Ook voor andere gelegenheden zoals een verjaardag of familie-uitje is dit best te overwegen.

Kritische noot

Er is een app waarmee je binnen kunt binnenkijken maar installatie vergt honderden Mb’s ruimte. Niet gering!

De rondleidingen worden verzorgd door vrijwilligers. Aan enthousiasme ontbreekt het ze niet, maar sommigen weten elk schroefje en moertje uit te leggen. Iets teveel van het goede dus. Je kunt niet kiezen dus je moet enig geluk hebben dat je een vrijwilliger treft die je het meest aanspreekt. In het algemeen komt het hier echter meer dan goed en vragen vinden ze alleen maar leuk.

Prijs

Als volwassene betaal je Euro 8,75. Kinderen van 6 tot en met 16 jaar betalen Euro 5,75, 65+ betalen Euro 7,75 en kinderen tot en met 5 jaar betalen Euro 0,01. Er zijn gezinskaarten en speciale groepsarrangementen. De museumkaart is hier niet geldig, het Woudagemaal is ook geen echt museum maar feitelijk een nog steeds werkend (reserve) gemaal. Waar je wel van harte welkom bent.

Lengte bezoek

Je bent hier met de rondleiding, expositie en film zo een paar uurtjes zoet. Een kopje koffie zal dat bezoek niet heel erg verlengen, maar Lemmer ligt hier vlakbij en is, als je hier dan toch bent, ook een bezoek waard. Ga daar naar de oude haven en je vermaakt je de rest van de dag beslist.

Horeca / overnachtingsmogelijkheden

Het bezoekerscentrum kent horeca al is het relatief wat beperkt. Slapen bij het gemaal, hoewel er ruimte genoeg is voor tent of camper, is toch niet de bedoeling. In het nabijgelegen Lemmer is nog veel meer horeca en eventueel slaapgelegenheid te vinden.

Praktische info/openingstijden

Dinsdag tot en met zaterdag ben je welkom van 10:00 tot 17:00, op zondag slapen het personeel en de vrijwilligers uit en ben je vanaf 13:00 welkom. In de zomer (juli/augustus) is het ook op maandagen open en ben je van plan met een feestdag op bezoek te komen kijk dan even op de website van het Woudagemaal of de deuren op die dag wel openzwaaien.

Meer…

Voor een overzicht van andere stoomgemalen: Klik hier

———————————————————
© IsDitLeuk.nl
V2020-1
Laatste update: 29 februari 2020